Προσωπικα δεδομενα

Τι είναι τα δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα (ή αλλιώς προσωπικά δεδομένα);
Προσωπικά δεδομένα είναι κάθε πληροφορία που αναφέρεται σε και περιγράφει ένα άτομο, όπως: στοιχεία αναγνώρισης (ονοματεπώνυμο, ηλικία, κατοικία, επάγγελμα, οικογενειακή κατάσταση κλπ.), φυσικά χαρακτηριστικά, εκπαίδευση, εργασία (προϋπηρεσία, εργασιακή συμπεριφορά κλπ), οικονομική κατάσταση (έσοδα, περιουσιακά στοιχεία, οικονομική συμπεριφορά), ενδιαφέροντα, δραστηριότητες, συνήθειες. Το άτομο (φυσικό πρόσωπο) στο οποίο αναφέρονται τα δεδομένα ονομάζεται υποκείμενο των δεδομένων.
Ποια είναι τα ευαίσθητα προσωπικά δεδομένα;
Ευαίσθητα χαρακτηρίζονται τα προσωπικά δεδομένα ενός ατόμου που αναφέρονται στη φυλετική ή εθνική του προέλευση, στα πολιτικά του φρονήματα, στις θρησκευτικές ή φιλοσοφικές του πεποιθήσεις, στη συμμετοχή του σε συνδικαλιστική οργάνωση, στην υγεία του, στην κοινωνική του πρόνοια, στην ερωτική του ζωή, τις ποινικές διώξεις και καταδίκες του, καθώς και στη συμμετοχή του σε συναφείς με τα ανωτέρω ενώσεις προσώπων. Τα ευαίσθητα δεδομένα προστατεύονται από τον Νόμο με αυστηρότερες ρυθμίσεις από ότι τα απλά προσωπικά δεδομένα.
Τι σημαίνει “επεξεργασία προσωπικών δεδομένων”;
Είναι κάθε εργασία που πραγματοποιείται σε δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα, όπως: συλλογή, καταχώριση, οργάνωση, διατήρηση ή αποθήκευση, τροποποίηση, εξαγωγή, χρήση, διαβίβαση, διάδοση, συσχέτιση ή συνδυασμός, διασύνδεση, δέσμευση, διαγραφή, καταστροφή.
Κάθε φυσικό ή νομικό πρόσωπο του δημόσιου ή ιδιωτικού τομέα που τηρεί και επεξεργάζεται προσωπικά δεδομένα ονομάζεται υπεύθυνος επεξεργασίας.
Κάθε φυσικό ή νομικό πρόσωπο του δημόσιου ή ιδιωτικού τομέα που επεξεργάζεται δεδομένα για λογαριασμό κάποιου υπεύθυνου επεξεργασίας ονομάζεται εκτελών την επεξεργασία.
Ποια είναι η νομοθεσία για τα προσωπικά δεδομένα στην Ελλάδα;
Στην Ελλάδα ισχύει ο Νόμος 2472/1997 για την προστασία των προσωπικών δεδομένων, ο οποίος εποπτεύεται από την Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα. Επίσης, ισχύει ο Νόμος 3471/2006 για την προστασία των προσωπικών δεδομένων στις ηλεκτρονικές επικοινωνίας.
Μάθετε περισσότερα για το θεσμικό πλαίσιο προστασίας δεδομένων Μάθετε περισσότερα για την Αρχή Προστασίας Δεδομένων
Ποιους αφορά ο Νόμος για τα προσωπικά δεδομένα;
Ο Ν. 2472/1997 αφορά κάθε φυσικό πρόσωπο που βρίσκεται εν ζωή. Τα νομικά πρόσωπα δεν έχουν προσωπικά δεδομένα.
Πότε επιτρέπεται η επεξεργασία των προσωπικών δεδομένων;
Η επεξεργασία προσωπικών δεδομένων επιτρέπεται μόνο όταν το άτομο έχει δώσει τη συγκατάθεσή του.
Κατ΄ εξαίρεση επιτρέπεται η επεξεργασία και χωρίς συγκατάθεση όταν συντρέχουν οι προϋποθέσεις που ορίζει ο Νόμος 2472/1997 στο άρθρο 5.
Πότε επιτρέπεται η επεξεργασία των ευαίσθητων προσωπικών δεδομένων;
Η επεξεργασία ευαίσθητων προσωπικών δεδομένων επιτρέπεται μόνο εφόσον ισχύει μία τουλάχιστον από τις εξαιρέσεις που ορίζει ο Νόμος 2472/1997 στο άρθρο 7.
Τι σημαίνει γνωστοποίηση και άδεια τήρησης αρχείου;
Κάθε υπεύθυνος επεξεργασίας οφείλει να γνωστοποιεί στην Αρχή την επεξεργασία προσωπικών δεδομένων που πραγματοποιεί, εκτός αν εμπίπτει σε μία από τις περιπτώσεις του αρ. 7Α του Ν. 2472/1997. Η Αρχή καταχωρεί τη γνωστοποίηση σε ειδικό μητρώο.
Όταν η επεξεργασία αφορά ευαίσθητα δεδομένα, ο υπεύθυνος επεξεργασίας μπορεί να την πραγματοποιήσει μόνο μετά από άδεια της Αρχής, η οποία χορηγείται με ειδικούς όρους και προϋποθέσεις. Άδεια επίσης μπορεί να απαιτείται για τη διαβίβαση δεδομένων σε χώρα εκτός Ε.Ε., καθώς και για τη διασύνδεση αρχείων.
Δείτε το μητρώο γνωστοποιήσεων που τηρεί η Αρχή Προστασίας Δεδομένων
Πώς μπορώ να γνωρίζω αν κάποιοι έχουν τα προσωπικά μου δεδομένα και τα χρησιμοποιούν παράνομα;
Η καλύτερη μέθοδος είναι η πρόληψη. Ο καθένας μας πρέπει να είναι ευαισθητοποιημένος, να μη δίνει τα στοιχεία του ανεξέλεγκτα, να περιορίζεται στα απολύτως απαραίτητα και, αν αντιμετωπίσει πρόβλημα, να ακολουθήσει τη διαδικασία που προβλέπει ο Ν. 2472/97.
Έχει η Αρχή στην κατοχή της αρχεία με προσωπικά μου δεδομένα;
ΟΧΙ. Στην Αρχή γνωστοποιείται μόνο η επεξεργασία αρχείων με προσωπικά δεδομένα. Η Αρχή δεν γνωρίζει το περιεχόμενο των
αρχείων αλλά μόνο τα κύρια χαρακτηριστικά τους καθώς και τον υπεύθυνο επεξεργασίας των αρχείων.
Όταν πραγματοποιώ αγορές λιανικής, είμαι υποχρεωμένος να δίνω τα προσωπικά μου δεδομένα για έκδοση απόδειξης;
Όχι. Μπορείτε, όμως, να δώσετε το όνομά μας για δική σας διευκόλυνση ώστε να εκπέσει το ποσό της αγοράς από το φορολογητέο εισόδημα.
Όταν πραγματοποιώ αγορές με πιστωτική κάρτα, είμαι υποχρεωμένος να επιδεικνύω την ταυτότητά μου;
Η απλή επίδειξη της ταυτότητάς σας στην παραπάνω περίπτωση είναι θεμιτή για τον σκοπό της εξακρίβωσης της ταυτοπροσωπίας και διασταύρωση των στοιχείων σας με τα στοιχεία στην πιστωτική σας κάρτα.
Στην περίπτωση που πληρώνετε με πιστωτική κάρτα, απλά επιδεικνύετε μαζί με την κάρτα και την ταυτότητά σας. Δεν γίνεται καταγραφή των δεδομένων της ταυτότητας. Η συλλογή στοιχείων επιτρέπεται όταν είναι απαραίτητη για τη συναλλακτική πράξη, για παράδειγμα, όταν πρόκειται να εκτελεστεί κάποια παραγγελία ή παράδοση αγαθών.
Σε σύμβαση για να αποκτήσω πιστωτική κάρτα υπάρχει όρος σύμφωνα με τον οποία η τράπεζα έχει τη δυνατότητα διαβίβασης των στοιχείων μου σε τρίτους για τον σκοπό της άμεσης προώθησης/εμπορίας προϊόντων. Έχω το δικαίωμα να ζητήσω εξαίρεση αυτού του όρου;
Ο συγκεκριμένος όρος έχει κριθεί καταχρηστικός και δεν πρέπει να περιλαμβάνεται στο σώμα της σύμβασης, αλλά σε ξεχωριστό σημείο εκτός αυτής. Η τράπεζα οφείλει να σας δίνει τη δυνατότητα να επιλέξετε αν επιθυμείτε ή όχι τη διαβίβαση των προσωπικών σας δεδομένων σε τρίτους για οποιονδήποτε σκοπό ο οποίος δεν εξυπηρετεί τις συναλλακτικές σας υποχρεώσεις.
Εισπρακτικές εταιρείες που ενεργούν κατ’ εντολή τράπεζας/εταιρείας κινητής τηλεφωνίας με «ενοχλούν» για να εισπράξουν αυτά που οφείλω. Είναι νόμιμη η ενέργεια;
Στο πλαίσιο της σχέσης αντιπροσώπευσης, οι εισπρακτικές εταιρείες επεξεργάζονται δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα ενεργώντας ως εκτελούσες την επεξεργασία για λογαριασμό του εκάστοτε υπεύθυνου επεξεργασίας. Η επεξεργασία είναι νόμιμη εφόσον α)περιορίζεται αποκλειστικά και μόνο στον σκοπό αντιπροσώπευσης, β) τηρούνται οι όροι του άρθρου 10 του ν.2472/97 σχετικά με το απόρρητο και την ασφάλεια της επεξεργασίας και γ) τα προσωπικά δεδομένα δεν χρησιμοποιούνται για άλλους σκοπούς. Μπορείτε να δείτε την απόφαση 20/2001 της Αρχής για πρόσθετες πληροφορίες.
Τι ισχύει για την ανάρτηση των κοινοχρήστων στις πολυκατοικίες;
Τα δεδομένα που αναγράφονται στον πίνακα των κοινοχρήστων αποτελούν δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα τα οποία συνιστούν αρχείο προσωπικών δεδομένων σύμφωνα με το άρθρο 2 εδάφιο ε του ν. 2472/1997. Η συλλογή και η καταχώρισή τους σε κατάσταση είναι νόμιμη και μπορεί να πραγματοποιηθεί και χωρίς τη συγκατάθεση των συνιδιοκτητών, εφόσον είναι αναγκαία για την εκτέλεση της συμβατικής υποχρέωσης που υπέχουν οι συνιδιοκτήτες προς
καταβολή των κοινοχρήστων χρεών, (άρθρο 5 παρ. 2 εδάφιο α). Συγκεκριμένα η συλλογή και η καταχώρισή τους από τον διαχειριστή υπεύθυνο της επεξεργασίας είναι απαραίτητη, τόσο προκειμένου να ενημερωθούν όλοι οι συνιδιοκτήτες για τις προσωπικές τους οφειλές, όσο και για το εάν έχουν εξοφλήσει όλοι οι συνιδιοκτήτες την συμβατική τους υποχρέωση προς καταβολή των κοινοχρήστων που τους αναλογούν. Για να αποφευχθεί η ανακοίνωση και η μετάδοση των προσωπικών δεδομένων των συνιδιοκτητών που περιλαμβάνονται στην κατάσταση των κοινοχρήστων σε τρίτους είναι σκόπιμο η κατάσταση αυτή να αναρτάται σε χώρο της πολυκατοικίας μη προσβάσιμο σε τρίτους πλην των ενδιαφερομένων συνιδιοκτητών. Εάν τούτο δεν είναι δυνατόν να γίνει πρέπει η ανάρτηση να πραγματοποιείται σε χώρο όπου η πρόσβαση επισκεπτών είναι δυσχερής (π.χ. στον τοίχο της σκάλας του πρώτου προς το δεύτερο όροφο ή στον τοίχο της σκάλας μεταξύ ισογείου και υπογείου). Όσον αφορά τη διαγραφή των ονομάτων των
συνιδιοκτητών που έχουν εξοφλήσει τα κοινόχρηστα που τους βαρύνουν, η διαγραφή αυτή από τον διαχειριστή γίνεται προς ενημέρωση του αρχείου, και είναι σύμφωνη με τις διατάξεις του ν. 2472/1997.
Βλ. αποφάσεις της Αρχής: 75/2002, 35/2006.
Τι είναι οι βιομετρικές μέθοδοι;
Ως βιομετρικές μέθοδοι νοούνται οι τεχνικές πιστοποίησης της ταυτότητας των ατόμων μέσω ανάλυσης σταθερών χαρακτηριστικών τους. Οι βιομετρικές μέθοδοι μπορούν να ταξινομηθούν σε δύο κατηγορίες: α) στις τεχνικές που στηρίζονται στην ανάλυση φυσικών ή γενετικών χαρακτηριστικών (όπως δακτυλικών αποτυπωμάτων, γεωμετρίας της παλάμης, ανάλυσης της κόρης του ματιού, των χαρακτηριστικών του προσώπου, του DNA) και β) στις τεχνικές που στηρίζονται στην ανάλυση συμπεριφοράς, όπως υπογραφής, φωνής, τρόπου πληκτρολόγησης.
Είναι νόμιμη η χρήση βιομετρικών συστημάτων για την είσοδο σε χώρο εργασίας;
Σε σχέση με τη χρήση βιομετρικών μεθόδων, η Αρχή έχει αποφανθεί ότι, ιδίως ορισμένες από αυτές, θίγουν κατάφωρα την ανθρώπινη αξιοπρέπεια και την προσωπικότητα. Από την αρχή της αναλογικότητας, όπως αυτή προβλέπεται στο άρθρο 4 του Ν. 2472/97, η χρήση βιομετρικών μεθόδων για τη διαπίστωση της ταυτότητας των εργαζομένων και την πρόσβαση στο σύνολο ή τμήμα των χώρων εργασίας είναι επιτρεπτή μόνο στις περιπτώσεις που αυτό επιβάλλεται από ιδιαίτερες απαιτήσεις ασφαλείας των χώρων εργασίας και εφόσον δεν υπάρχει άλλο μέσο για την επίτευξη του σκοπού αυτού (π.χ. στρατιωτικές εγκαταστάσεις, εργαστήρια υψηλού κινδύνου). Κατά συνέπεια, ο υπεύθυνος επεξεργασίας οφείλει να σταθμίζει κάθε φορά αφενός τους υπάρχοντες κινδύνους, την έκταση των κινδύνων αυτών και τις υπάρχουσες εναλλακτικές δυνατότητες αντιμετώπισης των κινδύνων και, αφετέρου, τις προσβολές της ανθρώπινης προσωπικότητας και της ιδιωτικότητας από τη χρήση τέτοιων μεθόδων
Βλ. Αποφάσεις Αρχής: 245/9/2000, 115/2001, 9/2003, 52/2003, 39/2004, 59/2005, 50/2007, 62/2007.
Το τηλέφωνο μου παρακολουθείται. Τι μπορώ να κάνω;
Απευθύνεστε άμεσα στον εισαγγελέα επειδή πρόκειται για ποινικό αδίκημα.
Ποια στοιχεία νομιμοποιούνται να τηρούν οι εταιρείες κινητής τηλεφωνίας για την εγγραφή συνδρομητή;
Η Αρχή έχει εκδώσει σχετική απόφαση: 1469/13.11.2000.
Τι ισχύει στις περιπτώσεις κακόβουλων/ενοχλητικών κλήσεων;
Υπάρχει η υπ’ αριθ. 159/2006 σχετική απόφαση της ΑΔΑΕ (Αρχή Διασφάλισης του Απορρήτου των Επικοινωνιών) η οποία είναι δημοσιευμένη στο ΦΕΚ 1853 Β 21.12.2006 και είναι διαθέσιμη στην ιστοσελίδα της www.adae.gr και αφορά την εξουδετέρωση της δυνατότητας μη αναγραφής της καλούσας γραμμής για τον εντοπισμό κακόβουλων ή ενοχλητικών κλήσεων.
Είναι νόμιμη η ανάρτηση στο Διαδίκτυο αποτελεσμάτων διαγωνισμών για πρόσληψη στο Δημόσιο;
Ναι, η δημοσίευση όμως στο σχετικό δικτυακό τόπο πρέπει να περιορίζεται στους πίνακες επιτυχόντων και διοριστέων. Βλ. την υπ’ αριθ. 62/2004 σχετική απόφαση της Αρχής.
Ποια διαδικασία οφείλει να ακολουθήσει ένας ερευνητής για να έχει πρόσβαση σε προσωπικά δεδομένα, απλά ή ευαίσθητα, στο πλαίσιο διεξαγωγής έρευνας;
Η Αρχή έχει κρίνει ότι η επιστημονική έρευνα είναι νόμιμος σκοπός επεξεργασίας, μεταξύ άλλων και λόγω του ότι σύμφωνα με το άρθρο 16 παρ. 1 του Συντάγματος, η ανάπτυξη και προαγωγή της έρευνας αποτελεί υποχρέωση του Κράτους. Τόσο τα απλά όσο και τα ευαίσθητα προσωπικά δεδομένα μπορούν να γίνουν αντικείμενο επεξεργασίας από τον ερευνητή, εφόσον η επεξεργασία τους αφορά αποκλειστικά επιστημονικό‐ερευνητικό σκοπό. Στη μεν περίπτωση των απλών προσωπικών δεδομένων, νομιμοποιητική βάση είναι το άρθρο 5 παρ. 2 περ. ε του Ν. 2472/1997, στη δε περίπτωση των ευαίσθητων προσωπικών δεδομένων νομιμοποιητική βάση αποτελεί το άρθρο 7 παρ. 2 περ. στ του Ν. 2472/1997.
Όπως έχει κρίνει η Αρχή σε ανάλογες περιπτώσεις (βλ. παρακάτω σχετικές αποφάσεις), οι γενικοί όροι επεξεργασίας απλών/ευαίσθητων δεδομένων για ερευνητικούς σκοπούς είναι οι εξής:
α) Να λαμβάνεται άδεια από την Αρχή (όταν πρόκειται για αρχείο με ευαίσθητα δεδομένα)
β) Η πρόσβαση στα σχετικά αρχεία να γίνεται στο χώρο τήρησής τους, ώστε να μην εκφεύγουν από τη σφαίρα επιρροής του υπευθύνου επεξεργασίας
γ) Οι αιτούντες την πρόσβαση να εξάγουν από το αρχείο μόνο όσα στοιχεία τούς είναι κατά την επιστημονική κρίση τους απαραίτητα για την ολοκλήρωση του συγκεκριμένου ερευνητικού έργου
δ) Η ανωνυμοποίηση των προσωπικών δεδομένων να γίνεται είτε ήδη κατά τη διάρκεια της πρόσβασης στα δεδομένα είτε μετά το πέρας της πρόσβασης στα δεδομένα (εξαρτάται από την περίπτωση)
ε) Να τηρείται η ανωνυμοποίηση σε κάθε μεταγενέστερη χρήση των δεδομένων αυτών.
στ) Να καταστρέφεται το αρχείο μετά το πέρας του χρονικού διαστήματος που απαιτείται για την επίτευξη του εκάστοτε ερευνητικού σκοπού.
Βλ. σχετικές αποφάσεις Αρχής: 46/2004, 47/2004, 16/2005, 50/2005, 32/2006, 37/2006.
Είναι απαραίτητη η υποβολή ιατρικών εξετάσεων/αποτελεσμάτων σε ασφαλιστική εταιρεία για την απόδειξη νοσοκομειακής περίθαλψης και την καταβολή της ασφαλιστικής αποζημίωσης;
Η υποβολή ιατρικών εξετάσεων σε ασφαλιστική εταιρεία ως απόδειξη νοσοκομειακής περίθαλψης –η οποία αποδεικνύεται πλήρως από άλλα δικαιολογητικά– υπερβαίνει την αρχή της αναλογικότητας μεταξύ μέσων και επιδιωκόμενου σκοπού και συνεπώς δεν θεωρείται αναγκαία για την καταβολή της ασφαλιστικής αποζημίωσης.
Βλ. σχετικές αποφάσεις της Αρχής: και ιδιαίτερα τις υπ’ αριθ. 43/2004, 54/2004.
Δικαιούται ένας ασθενής πρόσβαση στα δεδομένα υγείας του (στον ιατρικό του φάκελο);
Σύμφωνα με το άρθρο 12 του Ν. 2472/97 το υποκείμενο των δεδομένων έχει δικαίωμα να ζητεί και να λαμβάνει από τον υπεύθυνο επεξεργασίας χωρίς καθυστέρηση όλα τα δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα που το αφορούν. Επομένως, ένας ασθενής σαφώς και δικαιούται να έχει πρόσβαση στον ιατρικό του φάκελο, ο οποίος μάλιστα περιέχει ευαίσθητα δεδομένα υγείας.
Δικαιούται ένας ασθενής να πάρει τον ιατρικό του φάκελο από το νοσοκομείο στο οποίο είχε νοσηλευθεί;
Τα στοιχεία ιατρικού φακέλου ασθενούς που έχει νοσηλευθεί σε νοσοκομείο αποτελούν προσωπικά του δεδομένα και μάλιστα ευαίσθητα επειδή αφορούν την υγεία του. Σύμφωνα με το άρθρο 12 του Ν. 2472/97 το υποκείμενο των δεδομένων έχει δικαίωμα να ζητεί και να λαμβάνει από τον υπεύθυνο επεξεργασίας χωρίς καθυστέρηση όλα τα δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα που το αφορούν. Εν
προκειμένω το νοσοκομείο υποχρεούται να χορηγήσει στον νοσηλευθέντα επισήμως θεωρημένα αντίγραφα όλων των ιατρικών εγγράφων (ιατρικές εξετάσεις, γνωματεύσεις και κάθε άλλου είδους ιατρικά έγγραφα) που τον αφορούν και τηρούνται στο αρχείο του Νοσοκομείου.
Δικαιούνται συγγενείς ασθενούς πρόσβαση στα δεδομένα υγείας του (στον ιατρικό του φάκελο);
Από το συνδυασμό ιδίως των διατάξεων των Ν. 2472/1997 και 3418/2005 (Κώδικας Ιατρικής Δεοντολογίας) προκύπτει ότι η πρόσβαση τρίτου στα ιατρικά αρχεία ασθενή επιτρέπεται μόνο κατ’ εξαίρεση. Αυτό είναι δυνατόν, καταρχήν, σε δύο περιπτώσεις:
α) εφόσον ο τρίτος ταυτίζεται με τον ασθενή, που είναι υποκείμενο των δεδομένων. Αυτό συμβαίνει: (1) εφόσον ο τρίτος έχει την έγγραφη εξουσιοδότηση του ασθενή, ή (2) εφόσον ενεργεί ως νόμιμος εκπρόσωπος του ασθενή (πχ. γονέας ανήλικου τέκνου) ή ως δικαστικός συμπαραστάτης του ασθενή (κατόπιν απόφασης του αρμοδίου δικαστηρίου, που ορίζει συγκεκριμένα πρόσωπα ως δικαστικούς συμπαραστάτες).
β) σύμφωνα με τα οριζόμενα στο άρθρο 7 του Ν. 2472/1997, που ορίζει ότι η συλλογή και η επεξεργασία ευαίσθητων δεδομένων, καθώς και η ίδρυση και λειτουργία σχετικού αρχείου, επιτρέπεται μόνο κατ’ εξαίρεση, ύστερα από άδεια της Αρχής Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα, εφόσον συντρέχει κάποια από τις περιπτώσεις, που προβλέπονται κατά τρόπο περιοριστικό στην παρ. 2 του άρθρου αυτού. Στο πλαίσιο αυτό, επιτρέπεται κατ’ εξαίρεση η επεξεργασία ευαίσθητων δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα του ασθενή, μετά από σχετική άδεια της Αρχής Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα, ιδίως εφόσον η επεξεργασία είναι αναγκαία για τη διαφύλαξη ζωτικού συμφέροντος του υποκειμένου ή προβλεπόμενου από το νόμο συμφέροντος τρίτου, εάν το υποκείμενο τελεί σε φυσική ή νομική αδυναμία να δώσει τη συγκατάθεσή του (άρθρο 7 παρ. 2 στοιχείο (β΄)) ή η επεξεργασία αφορά δεδομένα που δημοσιοποιεί το ίδιο το υποκείμενο ή είναι αναγκαία για την αναγνώριση, άσκηση ή υπεράσπιση δικαιώματος ενώπιον δικαστηρίου ή πειθαρχικού οργάνου (άρθρο 7 παρ. 2 στοιχείο (γ΄)).
Μία αναγκαία διευκρίνιση: το άρθρο 14 παρ. 9 του 3418/2005 προβλέπει και τη δυνατότητα έκδοσης εισαγγελικής παραγγελίας, με την οποία διατάζεται η χορήγηση στοιχείων ασθενή σε τρίτο, εφόσον κρίνεται ότι αυτός ο τρίτος έχει σχετικό έννομο συμφέρον. Επειδή, όμως, η προαναφερόμενη διάταξη του άρθρου 7 παρ. 2 του Ν. 2472/1997 ρητά ορίζει ότι η επεξεργασία ευαίσθητων δεδομένων, καθώς και η ίδρυση και λειτουργία σχετικού αρχείου, επιτρέπεται μόνο κατ’ εξαίρεση, ύστερα από άδεια της Αρχής, εφόσον συντρέχει κάποια από τις περιπτώσεις, που προβλέπονται κατά τρόπο περιοριστικό στην παρ. 2 του άρθρου αυτού, και η διάταξη αυτή ενσωματώνει στην ελληνική έννομη τάξη διατάξεις υπέρτερης τυπικής ισχύος της Οδηγίας 95/46/ΕΕ, είναι προφανές ότι ενδεχόμενη εισαγγελική παραγγελία ούτε συνιστά νόμιμη προϋπόθεση για τη χορήγηση στοιχείων ασθενή σε τρίτο, ούτε δύναται να δεσμεύσει τον υπεύθυνο επεξεργασίας.
Οι ψυχολόγοι ανήκουν στην κατηγορία των ιατρών;
Οι ψυχολόγοι δεν ανήκουν στην κατηγορία των ιατρών, αλλά εξαιρούνται από την υποχρέωση υποβολής γνωστοποίησης βάσει του άρθρου 7Α παρ.1 εδ.δ του Ν. 2472/97, αν δεσμεύονται από ιατρικό ή άλλο απόρρητο που προβλέπει νόμος ή κώδικας δεοντολογίας και τα δεδομένα δεν διαβιβάζονται ούτε κοινοποιούνται σε τρίτους.
Μπορεί μια εταιρεία να μου στέλνει διαφημιστικό υλικό χωρίς τη συγκατάθεσή μου;
Πριν να απαντήσουμε στο ερώτημα αυτό πρέπει να κάνουμε διάκριση στο διαφημιστικό υλικό. Κατʹ αρχήν ως διαφήμιση εννοείται η προώθηση προϊόντων ή υπηρεσιών με οποιοδήποτε τρόπο.
• Αν η διαφήμιση πραγματοποιείται με ηλεκτρονικό τρόπο (όπως για παράδειγμα με τηλέφωνο, e‐mail, SMS – MMS) τότε ο νόμος 3471/2006, για την προστασία προσωπικών δεδομένων στον τομέα των ηλεκτρονικών επικοινωνιών, θέτει αυστηρές προϋποθέσεις για την πραγματοποίηση κάθε ηλεκτρονικής επικοινωνίας με διαφημιστικό σκοπό. Για να επικοινωνήσει μια εταιρεία μαζί σας με τέτοιο τρόπο θα πρέπει να έχει λάβει τη συγκατάθεσή σας.
• Αν η διαφήμιση πραγματοποιείται με άλλο, μη ηλεκτρονικό, τρόπο (όπως για παράδειγμα μέσω έντυπης αλληλογραφίας) οι εταιρείες μπορούν να σας στείλουν τέτοιο διαφημιστικό υλικό, εφόσον μπορούν να βρουν τα στοιχεία επικοινωνίας σας από κάποια δημόσια προσβάσιμη πηγή (όπως είναι οι κατάλογοι συνδρομητών τηλεφωνίας που αναγράφουν και διευθύνσεις). Στην περίπτωση αυτή η εταιρεία θα πρέπει να σας ενημερώσει για τον τρόπο με τον οποίο βρήκε τα στοιχεία σας και να σας δώσει τη δυνατότητα να αντιταχθείτε σε επόμενες προωθητικές ενέργειες από αυτή.
Τι μπορώ να κάνω για να προστατευτώ από την αποστολή διαφημιστικού υλικού;
Σύμφωνα με το άρθρο 13 παρ. 3 του ν. 2472/1997 “Καθένας έχει δικαίωμα να δηλώσει στην Αρχή ότι δεδομένα που τον αφορούν δεν επιθυμεί να αποτελέσουν αντικείμενο επεξεργασίας από οποιονδήποτε, για λόγους προώθησης πωλήσεως αγαθών ή παροχής υπηρεσιών εξ αποστάσεως. Η Αρχή τηρεί μητρώο με τα στοιχεία ταυτότητας των ανωτέρω. Οι υπεύθυνοι επεξεργασίας των σχετικών αρχείων έχουν την υποχρέωση να συμβουλεύονται πριν από κάθε επεξεργασία το εν λόγω μητρώο και να διαγράφουν από το αρχείο τους τα πρόσωπα της παραγράφου αυτής.”
Η Αρχή τηρεί ένα τέτοιο μητρώο, το μητρώο του αρ. 13 ή αλλιώς τη λίστα του αρ. 13, και οι υπεύθυνοι επεξεργασίας που πραγματοποιούν προωθητικές ενέργειες είναι υποχρεωμένοι να το συμβουλεύονται πριν την αποστολή του διαφημιστικού υλικού. Οι υπεύθυνοι επεξεργασίας δεν έχουν δικαίωμα να στείλουν διαφημιστικό υλικό σε άτομα που έχουν εγγραφεί στο μητρώο του άρθρου 13 και είναι υποχρεωμένοι να διαγράφουν από τους καταλόγους τους όσους είναι εγγεγραμμένοι σε αυτό.
Τονίζουμε ότι το μητρώο αυτό έχει εφαρμογή μόνο σε μη ηλεκτρονικές μεθόδους επικοινωνίας για τους πιο πάνω σκοπούς, δηλαδή το παραδοσιακό έντυπο ταχυδρομείο. Δεν καλύπτει περιπτώσεις ηλεκτρονικής επικοινωνίας, όπως το τηλέφωνο ή το e‐mail, για τις οποίες απαιτείται η εκ των προτέρων ρητή συγκατάθεση του καλούμενη συνδρομητή. Για το σκοπό αυτό το αντίγραφο του μητρώου του άρθρου 13 που χορηγεί η Αρχή δεν περιέχει στοιχεία ηλεκτρονικής επικοινωνίας των εγγεγραμμένων πολιτών όπως τηλέφωνο και email.
Μάθετε περισσότερα για την δυνατότητα εγγραφής σας στη λίστα του αρ. 13.
Λαμβάνω πολλά ενοχλητικά τηλεφωνήματα από εταιρείες που διαφημίζουν προϊόντα ή υπηρεσίες. Μπορούν να το κάνουν αυτό;
Το άρθρα 11 παρ. 1 έως 3 του ν. 3471/2006 αναφέρουν: 1. Η χρησιμοποίηση αυτόματων συστημάτων κλήσης, ιδίως με χρήση συσκευών τηλεομοιοτυπίας (φαξ) ή ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, και γενικότερα η πραγματοποίηση μη ζητηθεισών επικοινωνιών με οποιοδήποτε μέσο ηλεκτρονικής επικοινωνίας, με ή χωρίς ανθρώπινη παρέμβαση, για σκοπούς απευθείας εμπορικής προώθησης προϊόντων ή υπηρεσιών και για κάθε είδους διαφημιστικούς σκοπούς, επιτρέπεται μόνο αν ο συνδρομητής συγκατατεθεί εκ των προτέρων ρητώς. 2. Δεν επιτρέπεται η πραγματοποίηση μη ζητηθεισών επικοινωνιών για τους ανωτέρω σκοπούς, εφόσον ο συνδρομητής έχει δηλώσει προς τον φορέα παροχής διαθεσίμων στο κοινό υπηρεσιών ηλεκτρονικών επικοινωνιών ότι δεν επιθυμεί γενικώς να δέχεται τέτοιες επικοινωνίες. Ο φορέας υποχρεούται να καταχωρίζει δωρεάν τις δηλώσεις αυτές σε ειδικό κατάλογο συνδρομητών, ο οποίος είναι στη διάθεση κάθε ενδιαφερομένου. 3. Τα στοιχεία επαφής ηλεκτρονικού ταχυδρομείου που αποκτήθηκαν νομίμως, στο πλαίσιο της πώλησης προϊόντων ή υπηρεσιών ή άλλης συναλλαγής, μπορούν να χρησιμοποιούνται για την απευθείας προώθηση παρόμοιων προϊόντων ή υπηρεσιών του προμηθευτή ή για την εξυπηρέτηση παρόμοιων σκοπών, ακόμη και όταν ο αποδέκτης του μηνύματος δεν έχει δώσει εκ των προτέρων τη συγκατάθεσή του, υπό την προϋπόθεση ότι του παρέχεται κατά τρόπο σαφή και ευδιάκριτο η δυνατότητα να αντιτάσσεται, με εύκολο τρόπο και δωρεάν, στη συλλογή και χρησιμοποίηση των ηλεκτρονικών του στοιχείων, και αυτό σε κάθε μήνυμα σε περίπτωση που ο χρήστης αρχικά δεν είχε διαφωνήσει σε αυτή τη χρήση.
Η Αρχή ερμηνεύοντας τις διατάξεις των παρ. 1 και 2 του άρθρου 11 του ν. 3471/2006 υπό το φως του αντίστοιχου άρθρου 13 της Οδηγίας 2002/58/ΕΚ έκρινε ότι προς το συμφέρον του αποδέκτη μη ζητηθείσας επικοινωνίας θα πρέπει αυτή να πραγματοποιείται κατόπιν συγκατάθεσης του αποδέκτη ανεξαρτήτως του χρησιμοποιούμενου μέσου. Συνεπώς, απαιτείται συγκατάθεση του αποδέκτη για τις τηλεφωνικές κλήσεις, τα μηνύματα μέσω κινητού τηλεφώνου και τις
υπόλοιπες κατηγορίες αυτοματοποιημένης επικοινωνίας που πραγματοποιούνται για διαφημιστικούς σκοπούς. Βεβαίως ισχύει η εξαίρεση που εισάγει η παρ. 3 του άρθρου 11 ως προς το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο, όταν η επαφή έχει αποκτηθεί νομίμως στα πλαίσια πώλησης προϊόντων ή υπηρεσιών ή άλλης συναλλαγής.
Άρα οποιαδήποτε τηλεφωνική επικοινωνία με σκοπό εμπορική προώθηση προϊόντων ή υπηρεσιών πραγματοποιείται χωρίς εσείς να έχετε ρητά δώσει τη συγκατάθεσή σας, δεν επιτρέπεται !
Τι μπορώ να κάνω για να μην με ενοχλούν άλλο στο τηλέφωνό μου;
• Θα πρέπει άμεσα να δηλώσετε σε κάθε ανεπιθύμητη επικοινωνία την εναντίωσή σας. Έχετε δικαίωμα να ρωτήσετε με ποιόν τρόπο έχουν βρει τα στοιχεία επικοινωνίας σας και με ποιο τρόπο ο διαφημιστής έχει αποκτήσει τη συγκατάθεσή σας για την πραγματοποίηση της επικοινωνίας.
• Σε περίπτωση που έχετε δώσει συγκατάθεση στο παρελθόν μπορείτε να ζητήσετε εκείνη τη στιγμή να μη σας ενοχλήσουν ξανά, δηλαδή να άρετε τη συγκατάθεση.
• Σε περίπτωση που δεν έχετε δώσει τη συγκατάθεση σας, μπορείτε να υποβάλετε καταγγελία στην Αρχή. Στην καταγγελία αναφέρετε όσα περισσότερα στοιχεία διαθέτετε για τη στοιχειοθέτησή της, όπως τα προϊόντα ή υπηρεσίες που διαφημίζονται, την εταιρεία που σας καλεί, τον αριθμό τηλεφώνου από τον οποίο σας καλούν, ονοματεπώνυμο του πωλητή, ημερομηνία και ώρα πραγματοποίησης της κλήσης. Για την υποβολή της καταγγελίας μπορείτε να ενημερωθείτε εδώ.
Τι γίνεται με τα ενοχλητικά μηνύματα που λαμβάνω στο email μου;
Τα μηνύματα αυτά αποτελούν μια ειδικότερη κατηγορία ανεπιθύμητων διαφημιστικών μηνυμάτων, τα λεγόμενα spam. Μάθετε περισσότερα στη θεματική ενότητα για το spam.
Τι μπορώ να κάνω με τα διαφημιστικά SMS ή MMS;
Τα SMS και τα MMS είναι σύντομα μηνύματα που αποστέλλονται προς συνδρομητές κινητής τηλεφωνίας. Τα SMS περιέχουν κείμενο, ενώ τα MMS μπορεί να περιέχει και εικόνα ή φωνή. Και οι δύο αυτές κατηγορίες μηνυμάτων αποθηκεύονται στο δίκτυο ή στη συσκευή κινητού τηλεφώνου του παραλήπτη έως ότου ληφθούν από αυτόν. Με βάση τον ορισμό του ν. 3471/2006 αποτελούν και αυτά μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου και για αυτά ισχύουν οι ίδιες προϋποθέσεις για την αποστολή τους με τα γνωστά email. Μάθετε περισσότερα στη θεματική ενότητα για το spam.
Τι είναι το SPAM;
Το spam είναι ο συνήθης όρος για την αζήτητη ηλεκτρονική επικοινωνία, δηλαδή τα ενοχλητικά μηνύματα που, χωρίς ποτέ να έχετε ζητήσει, κατακλύζουν το λογαριασμό ηλεκτρονικού ταχυδρομείου σας ή το κινητό σας τηλέφωνο διαφημίζοντας διαφόρων ειδών προϊόντα ή υπηρεσίες. Οι αποστολείς μηνυμάτων spam είναι γνωστοί και ως spammers.
Ποια προβλήματα δημιουργεί το SPAM;
Το spam υποσκάπτει την εμπιστοσύνη των χρηστών ηλεκτρονικών υπηρεσιών και οδηγεί σε απώλεια χρόνου, πόρων και παραγωγικότητας, τόσο για τους ίδιους τους χρήστες, όσο και για τις επιχειρήσεις. Προβλήματα δημιουργεί επίσης και στους Παρόχους Υπηρεσιών Διαδικτύου (ΠΥΔ), καθώς μπορεί να μειώσει την ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών και τον χρόνο απόκρισης του δικτύου τους, πλήττοντας έτσι τη διαθεσιμότητα και αξιοπιστία τους. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι πάνω από το 70% των μηνυμάτων ηλεκτρονικού ταχυδρομείου σήμερα είναι spam.
Επιπλέον, τα μηνύματα spam, εκτός από ενοχλητικά, μπορεί να είναι προσβλητικά, απατηλά ή ακόμα και επικίνδυνου περιεχομένου. Για παράδειγμα αρκετά μηνύματα spam σήμερα διαφημίζουν πλαστά προϊόντα (π.χ. φαρμακευτικά προϊόντα ή προϊόντα λογισμικού) ως προϊόντα γνωστών εταιρειών, διαδίδουν παραπλανητικές ειδήσεις (όπως π.χ. σχετικά με τη ʺδύναμηʺ συγκεκριμένων μετοχών), ή/και
προωθούν προϊόντα και υπηρεσίες σεξουαλικού ή/και πορνογραφικού χαρακτήρα. Επίσης, τα μηνύματα spam χρησιμοποιούνται συχνά και ως μέσα μετάδοσης ιών ή άλλων επιβλαβών ή/και κατασκοπευτικών λογισμικών που σκοπεύουν στην ʺκατάληψηʺ του υπολογιστή του χρήστη (ή άλλως την μετατροπή του σε zombie computer) και την μετέπειτα χρήση του ως μέσο αποστολής νέων μηνυμάτων spam. Μεγάλη έκταση επίσης έχει πάρει το spam τύπου phising που στοχεύει στην παραπλάνηση των χρηστών και στην εκμαίευση προσωπικών τους δεδομένων, συχνά με απώτερο σκοπό την απάτη και την απόσπαση χρηματικών ποσών μέσω τραπεζικών λογαριασμών.
Γιατί το spam είναι τόσο σύνηθες στο Διαδίκτυο;
Το κόστος αποστολής μηνυμάτων ηλεκτρονικού ταχυδρομείου είναι πολύ χαμηλό για τους spammers και, επομένως, το ποσοστό ανταπόκρισης των χρηστών δεν χρειάζεται να είναι ιδιαίτερα υψηλό, δεδομένου ότι τελικά κάποιοι χρήστες θα αγοράσουν τα προϊόντα ή τις υπηρεσίες που αυτοί διαφημίζουν. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι από σχετική μελέτη που έγινε στην Μεγάλη Βρετανία, 22% των χρηστών είχε αγοράσει τουλάχιστον μία φορά προϊόντα λογισμικού που διαφημίζονταν μέσω spam μηνυμάτων
Το SPAM περιλαμβάνει μόνο μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου;
Όχι, αν και αυτή είναι η πιο συνήθης περίπτωση. Το spam περιλαμβάνει επίσης μηνύματα που αποστέλλονται μέσω κινητού τηλεφώνου (SMS, MMS), υπηρεσίες instant messaging, blogs, κ.α.
Tα μηνύματα SPAM έχουν πάντα εμπορικό περιεχόμενο;
Όχι. Τα μηνύματα spam μπορεί να προωθούν κάθε είδους προϊόντα ή υπηρεσίες. Έτσι ως spam θεωρούνται και μηνύματα προώθησης υπηρεσιών και σκοπών φιλανθρωπικών ιδρυμάτων, σωματείων, ενώσεων, κλπ. Ενδεικτικά αναφέρεται και η 19/2001 Απόφαση της Αρχής που αφορούσε την μετάδοση μέσω ηλεκτρονικού
ταχυδρομείου ενός υπερκείμενου συνδέσμου (link) που παρέπεμπε στην ηλεκτρονική εφημερίδα του αποστολέα του μηνύματος. Σημειώνεται επίσης ότι, σύμφωνα με ειδική διακήρυξη της Διεθνούς Συνόδου των Επιτρόπων για την προστασία των προσωπικών δεδομένων του 2005, ακόμα και η πολιτική επικοινωνία οφείλει να συμμορφώνεται με τους κανόνες που ισχύουν για το spam.
Ποιο είναι το ισχύον θεσμικό πλαίσιο για το SPAM στην Ελλάδα;
Στην Ελλάδα το spam ρυθμίζεται από το αρ. 11 του Νόμου 3471/2006, ο οποίος ενσωμάτωσε στο εθνικό δίκαιο την Οδηγία 2002/58/ΕΚ για την προστασία των προσωπικών δεδομένων και της ιδιωτικής ζωής στον τομέα των ηλεκτρονικών επικοινωνιών.
Σύμφωνα με την παρ. 1 του αρ. 11 ʺΜη ζητηθείσα επικοινωνίαʺ: ʺΗ χρησιμοποίηση αυτόματων συστημάτων κλήσης, ιδίως με χρήση συσκευών τηλεομοιοτυπίας (φαξ) ή ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, και γενικότερα η πραγματοποίηση μη ζητηθεισών επικοινωνιών με οποιοδήποτε μέσο ηλεκτρονικής επικοινωνίας, με ή χωρίς ανθρώπινη παρέμβαση, για σκοπούς απευθείας εμπορικής προώθησης προϊόντων ή υπηρεσιών και για κάθε είδους διαφημιστικούς σκοπούς, επιτρέπεται μόνο αν ο συνδρομητής συγκατατεθεί εκ των προτέρων ρητώςʺ
Με άλλα λόγια, κάθε ηλεκτρονικό μήνυμα που σας αποστέλλεται χωρίς την πρότερη ρητή συγκατάθεση σας, δηλαδή κάθε μήνυμα spam, είναι παράνομο. Το σύστημα αυτό είναι γνωστό στη διεθνή ορολογία ως σύστημα «opt‐in».
Ειδικά για τα μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, εξαίρεση αποτελεί, σύμφωνα με την παρ. 3 του αρ. 11, η περίπτωση στην οποία η ηλεκτρονική διεύθυνση του χρήστη αποκτήθηκε από τον αποστολέα νομίμως, στο πλαίσιο της πώλησης προϊόντων ή υπηρεσιών ή άλλης συναλλαγής. Στην περίπτωση αυτή μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου μπορούν να αποστέλλονται για την απευθείας προώθηση παρόμοιων προϊόντων ή υπηρεσιών του προμηθευτή ή για την εξυπηρέτηση παρόμοιων σκοπών, ακόμη και όταν ο αποδέκτης του μηνύματος δεν έχει δώσει εκ των προτέρων τη συγκατάθεσή του, υπό την προϋπόθεση ότι του παρέχεται κατά τρόπο σαφή και ευδιάκριτο η δυνατότητα να αντιτάσσεται, με εύκολο τρόπο και δωρεάν, στη συλλογή και χρησιμοποίηση των
ηλεκτρονικών του στοιχείων, και αυτό σε κάθε μήνυμα σε περίπτωση που ο χρήστης αρχικά δεν είχε διαφωνήσει σε αυτή τη χρήση (σύστημα ʺopt‐outʺ).
Επίσης, ως προς την αποστολή μηνυμάτων ηλεκτρονικού ταχυδρομείου που έχουν σκοπό την άμεση εμπορική προώθηση προϊόντων και υπηρεσιών, ορίζεται ότι θα πρέπει να αναφέρεται ευδιάκριτα και σαφώς η ταυτότητα του αποστολέα ή του προσώπου προς όφελος του οποίου αποστέλλεται το μήνυμα, καθώς επίσης και η διεύθυνση στην οποία ο αποδέκτης του μηνύματος μπορεί να ζητά τον τερματισμό της επικοινωνίας.
Η εφαρμογή των παραπάνω ρυθμίσεων επεκτείνεται, πέρα από τα φυσικά, και στα νομικά πρόσωπα.
Πως μπορώ να προστατευθώ από το SPAM;
Προστατεύστε τη διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου σας στο Διαδίκτυο
• Δίνετε τη διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου σας κατά το δυνατό μόνο σε πρόσωπα ή οργανισμούς που γνωρίζετε και εμπιστεύεστε.
• Αν πρέπει να δώσετε τη διεύθυνση σας, π.χ. για εγγραφή σε κάποιο ηλεκτρονικό περιοδικό ή στο πλαίσιο χρήσης ηλεκτρονικών υπηρεσιών, ελέγξτε αν σας δίνεται η δυνατότητα (π.χ. μέσω ʺtick boxesʺ) να δηλώσετε ότι δεν επιθυμείτε την αποστολή διαφημιστικών μηνυμάτων ή άλλων πληροφοριών. Κατά τη χρήση ηλεκτρονικών υπηρεσιών, ελέγξτε τη πολιτική ιδιωτικότητας (privacy policy) που εφαρμόζει η συγκεκριμένη εταιρεία ή οργανισμός πριν αποκαλύψετε τα προσωπικά δεδομένα σας μέσω του Διαδικτύου. Βεβαιωθείτε ότι υπάρχει δέσμευση της εταιρείας ή του οργανισμού να μην διαβιβάσουν τα προσωπικά σας δεδομένα σε τρίτους.
• Αποφύγετε την δημοσιοποίηση της διεύθυνσης ηλεκτρονικού ταχυδρομείου σας σε Διαδικτυακούς τόπους, μηχανές αναζήτησης, ηλεκτρονικές λίστες, καταλόγους ή chat rooms του Διαδικτύου. Οι spammers συνήθως χρησιμοποιούν μηχανισμούς αυτόματης συλλογής διευθύνσεων από τα ανωτέρω σημεία του Διαδικτύου (μια τακτική γνωστή ως ʺharvestingʺ ‐ συγκομιδή).
• Αν θέλετε να αναρτήσετε τα στοιχεία σας σε κάποιο Διαδικτυακό τόπο, γράψτε την ηλεκτρονική σας διεύθυνση με
τρόπο που δεν επιτρέπει την αυτόματη συλλογή της από τους spammers. Για παράδειγμα, αναρτήστε την ως εικόνα (αντί για κείμενο) ή παραλείψετε το σύμβολο ʺ@ʺ που είναι χαρακτηριστικό του ηλεκτρονικού ταχυδρομείου (π.χ. αντί για ʺmy‐name@company.grʺ, γράψτε ʺmy name at company dot grʺ).
• Αν θέλετε να δώσετε στους επισκέπτες του Διαδικτυακού σας τόπου την δυνατότητα επικοινωνίας μαζί σας, προτιμήστε αυτό να γίνεται μέσω φορμών επικοινωνίας (αντί να δίνετε τη διεύθυνση ηλεκτρονικού σας ταχυδρομείου ως στοιχείο επικοινωνίας). Όταν ένας επισκέπτης υποβάλλει την φόρμα, θα λάβετε ένα μήνυμα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, στο οποίο μπορείτε να απαντήσετε ακριβώς όπως αν ο επισκέπτης σας είχε στείλει το μήνυμα απευθείας.
Χρησιμοποιείστε λογισμικό φιλτραρίσματος
Το λογισμικό φιλτραρίσματος μπορεί να εντοπίσει μεταξύ των εισερχόμενων μηνυμάτων ηλεκτρονικού ταχυδρομείου αυτά που είναι SPAM και, ανάλογα με τις ρυθμίσεις που έχουν γίνει από τον χρήστη, είτε να ʺμπλοκάρειʺτα μηνύματα SPAM, είτε να τα τοποθετήσει σε ειδικό φάκελο.
Το φιλτράρισμα είναι χρήσιμο, αλλά δεν είναι πάντα αποτελεσματικό. Μερικές φορές τα φίλτρα αποτυγχάνουν στον εντοπισμό των μηνυμάτων SPAM, ενώ άλλες χαρακτηρίζουν ως SPAM μηνύματα που δεν είναι SPAM.
Σήμερα υπάρχει μεγάλη ποικιλία λογισμικών φιλτραρίσματος, πολλά από τα οποία διατίθενται και στο Διαδίκτυο. Ο Πάροχος Υπηρεσιών Διαδικτύου σας μπορεί ενδεχομένως να σας συμβουλεύσει περαιτέρω ή και να σας παρέχει ανάλογα προϊόντα.
Μην γίνετε... spammer κατά λάθος
Αν δεν εφαρμόζετε κατάλληλα μέτρα ασφαλείας, οι spammers μπορούν να καταλάβουν τον υπολογιστή σας και να τον χρησιμοποιήσουν για να στέλνουν μηνύματα SPAM χωρίς εσείς να το γνωρίζετε. Φροντίστε για την ασφάλεια του υπολογιστή σας και των δεδομένων σας:
• Χρησιμοποιείστε λογισμικό καταπολέμησης των ιών (anti‐virus) και φροντίστε για τη συχνή ανανέωση του.
• Εγκαταστήστε τα τελευταία security patches στον υπολογιστή σας.
• Χρησιμοποιείστε μεγάλους και τυχαίους κωδικούς πρόσβασης (passwords).
• Προσέξτε όταν ʺανοίγετεʺ αρχεία συνημμένα σε μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, καθώς πολλά από αυτά μπορεί να περιέχουν επικίνδυνο λογισμικό. Ανοίξτε τέτοια αρχεία μόνο όταν γνωρίζετε το πρόσωπο από το οποίο προέρχονται.
Μάθετε περισσότερα για θέματα ασφαλείας και προστασίας ιδιωτικότητας
Προστατεύστε τον αριθμό του κινητού σας τηλεφώνου
Το SPAM στα μηνύματα που αποστέλλονται μέσω κινητού τηλεφώνου έχει τελευταία αρχίσει να εξαπλώνεται και μπορεί να είναι ιδιαίτερα ενοχλητικό. Μην αποκαλύπτετε τον αριθμό κινητού τηλεφώνου σας σε άτομα ή οργανισμούς που δεν γνωρίζετε και χωρίς κάποιον συγκεκριμένο λόγο.
Τι μπορώ να κάνω αν λαμβάνω μηνύματα SPAM;
Κάποια μηνύματα SPAM αποστέλλονται από ʺεπαγγελματίεςʺ spammers, ενώ άλλα μπορεί να στέλνονται από νόμιμες επιχειρήσεις που δεν έχουν όμως συμμορφωθεί με την Ελληνική νομοθεσία για το SPAM. Αν λάβετε μηνύματα SPAM έχετε διάφορες επιλογές.
Μην απαντάτε στον αποστολέα
Όταν απαντάτε σε μηνύματα SPAM ουσιαστικά επαληθεύετε την εγκυρότητα της διεύθυνσης ηλεκτρονικού ταχυδρομείου σας και ενθαρρύνετε τους spammers να στέλνουν περισσότερα μηνύματα. Για το λόγο αυτό μην απαντάτε ηλεκτρονικά στον αποστολέα και μην ακολουθείτε συνδέσμους (links) που ενδεχομένως αναφέρονται στο μήνυμα, ακόμα και αν πρόκειται για συνδέσμους διαγραφής της διεύθυνσης σας από την λίστα του αποστολέα (unsubscribe links).
Σύμφωνα με την Ελληνική νομοθεσία, σε κάποιες περιπτώσεις επιτρέπεται η αποστολή μηνυμάτων μέχρι την εναντίωση του παραλήπτη (ʺopt‐outʺ). Ακόμα και σε αυτές τις περιπτώσεις, είναι προτιμότερο η δήλωση εναντίωσης να μη γίνεται ηλεκτρονικά, αλλά π.χ. με τηλεφωνική επικοινωνία ή με γραπτή επιστολή.
Επικοινωνήστε με τον Πάροχο Υπηρεσιών Διαδικτύου
Μπορείτε να αναφέρετε προβλήματα SPAM στον Πάροχο Υπηρεσιών Διαδικτύου σας, ζητώντας ενδεχομένως τη φραγή συγκεκριμένων διευθύνσεων από τις οποίες σας αποστέλλονται μηνύματα SPAM. Επιπλέον, ο Πάροχος σας μπορεί να σας βοηθήσει σχετικά με τη χρήση ειδικού λογισμικού φιλτραρίσματος ή άλλων μέτρων ασφαλείας για την αποφυγή λήψης μηνυμάτων SPAM.
Αναφέρετε το περιστατικό στην Αρχή
Η Αρχή λαμβάνει ολοένα αυξανόμενο αριθμό σχετικών καταγγελιών και ερωτημάτων που αφορούν τα μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, συμπεριλαμβανομένων των μηνυμάτων μέσω κινητών τηλεφώνων (SMS).
Μπορείτε να καταγγείλετε περιστατικά SPAM στην Αρχή, μέσω της υπηρεσίας ηλεκτρονικής υποβολής καταγγελιών ή μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου. Σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να επισυνάψετε στην καταγγελία σας το μήνυμα που δεχτήκατε. Επίσης, θα πρέπει να αναφέρετε αν έχετε στείλει δήλωση εναντίωσης στον αποστολέα των μηνυμάτων (σε περίπτωση που κάτι τέτοιο απαιτείται), επισυνάπτοντας επίσης αντίγραφο της εν λόγω δήλωσης. Μάθετε περισσότερα για την προσφυγή στην Αρχή.

Ἡ Τεράστια Κοινωνικὴ Σημασία τῶν Βλακῶν

Εὐάγγελος Λεμπέσης ‐ Ἡ Τεράστια Κοινωνικὴ Σημασία τῶν Βλακῶν ἐν τῷ Συγχρόνῳ Βίῳ
Τὸ πλέον γνωστὸ αὐτὸ ἔργο τοῦ Εὐάγγελου Λεμπέση, δημοσιεύτηκε ἀρχικὰ στὴν «Ἐφημερίδα τῶν Ἑλλήνων Νομικῶν» τὸ ἔτος 1941 μὲ ἀποτέλεσμα τὴν πολεμικὴ συζητήσεων κριτικῶν καὶ ἀντιπαραθέσεων στὶς ἐφημερίδες τῆς ἐποχῆς. Εἶναι γεμάτο ἀπὸ ὀξυδερκεῖς παρατηρήσεις πάνω στὸ τεράστιο θέμα τῆς βλακείας στὶς σύγχρονες κοινωνίες. Εἶναι μακροσκελές, στὴν καθαρεύουσα, ἀλλά, κατὰ κρίση ἀγαθοῦ, ἀνδρὸς ἀξίζει τὸν κόπο νὰ διαβαστεῖ καὶ νὰ γίνει κτῆμα ὅλων.
Πρόλογος
Ἁπλὴ ὑποσημείωσις ἐξ ὀλίγων γραμμῶν εἰς ἄλλην μελέτην μου ἡ παροῦσα μικρὰ ἐργασία ἐξελιχθῆ εἰς τὸ ἀνὰ χείρας δοκίμιον χάρις εἰς τὴν παρώθησιν τοῦ διαπρεπεστάτου νομικοῦ καὶ ἀγαπητοῦ φίλου Διευθυντοῦ τῆς «Ἐφημερίδος τῶν Ἑλλήνων Νομικῶν», κ. Ν. Π. Θηβαίου. Εἰς αὐτὸν ἑπομένως τὸν ἀνεξάντλητον εἰς ἐμπνεύσεις καὶ εἰς παντοειδῆ πρωτοτυπίαν ἐπιστήμονα καὶ συγγραφέα ὀφείλεται τόσον ἡ συγγραφή, καθὼς καὶ ἡ δημοσίευσις εἰς τὴν «Ἐφημερίδα τῶν Ἑλλήνων Νομικῶν», ὡς καὶ ἡ ἐνταῦθα ἀναδημοσίευσις τῆς παρούσης μικρᾶς πραγματείας. Ὀφείλομεν χάριτας εἰς αὐτόν, ἀπὸ κοινοῦ συγγραφεὺς καὶ ἀνανῶσται, διὰ τὴν σύντομον αὐτὴν ἐντρύφησιν εἰς τὸν χλοερὸν τοῦτον κόσμον μιᾶς κατηγορίας συνανθρώπων, τῶν ὁποίων ἡ κοινωνικὴ σημασία ἔχει δεινῶς ὑποτιμηθῆ καὶ τῶν ὁποίων τὰ δικαιώματα εἶναι ἐξησφαλισμένα οὐ μόνον ‐φεῦ!‐ ἐν τῷ βασιλείῳ τῶν οὐρανῶν, ἀλλ᾿ ἔτι πλέον ἐπὶ τοῦ χλοεροῦ τούτου πλανήτου!



Ἐπὶ τοῦ περιεχομένου τοῦ παρόντος δοκιμίου οὐδεμίαν προεργασίαν γνωρίζω καὶ συνεπῶς δέον νὰ κριθῶ ἐπιεικῶς, ὡς πάντη στερούμενος «βοηθημάτων». Τολμῶ ἐν τούτοις νὰ φρονῶ, ὅτι τούτων οὐδόλως παρίσταται ἀνάγκη, διότι ἀληθῶς ἐξαιρετικῶς μέγας εἶναι ὁ πλοῦτος τοῦ ἀμέσου κοινωνικοῦ ἐμπειρικοῦ ὑλικοῦ καὶ ἐλαχίστη ἡ ἐκ τῆς ἐλλείψεως γραπτῶν βοηθημάτων στενοχωρία τοῦ γράψαντος.
Ὡς πρὸς τὴν μέθοδον τέλος δέον νὰ ὑπογραμμίσω, ὅτι κατεβλήθη ἐνδελεχὴς προσπάθεια, ὅπως αὕτη εἶναι αὐστηρῶς ἐπιστημονική. Διότι πράγματι ‐ ὡς ἐλπίζω ν᾿ ἀποδειχθῇ ‐ πλὴν τῶν ἄλλων δεδικαιολογημένων ἀξιώσεων, τὰς ὁποίας δύναται νὰ ἔχη παρὰ τῶν λοιπῶν ἀτυχῶν συνανθρώπων, ἡ εὐτυχὴς καὶ παντοδύναμος κοινωνικὴ κατηγορία, ἥτις ἐξετάζεται ἐνταῦθα, εἶναι καὶ ἡ ἀξίωσις ν᾿ ἀποτελέσῃ σοβαρώτατον θέμα σοβαροῦ ἐπιστημονικοῦ χειρισμοῦ.
Θὰ ἔπρεπεν ἴσως, ἐκ λόγων εὐγνωμοσύνης πρὸς τοὺς ἀποτελοῦντας τὸ θέμα τῆς παρούσης μελέτης δυνάστας τῆς ἀνθρωπότητος ν᾿ ἀφιερωθῇ αὕτη εἰς αὐτούς. Ἐκ λόγων δικαιοσύνης ὅμως ἀφιεροῦται ‐ καὶ οὐκ ἐπ᾿ ἐλάχιστον, πρὸς διδαχήν των ‐ εἰς τοὺς δυναστευομένους: δηλονότι εἰς τοὺς εὐφυεῖς!



I
Εἰς τὴν πολυπληθῆ κατηγορίαν τῶν βλακῶν προσάπτεται ἀσφαλῶς ἄδικος καὶ ἐπιστημονικῶς ἐσφαλμένη μομφή, ὅταν οὗτοι χαρακτηρίζονται εἴτε ὡς ἄχρηστοι καὶ περιττὸν βάρος τῆς κοινωνίας, εἴτε ὡς παρασιτικοί, ἐκφράζεται δὲ συχνὰ ἡ ἀνόητος, ὡς θὰ ἴδωμεν, εὐχὴ ὅπως οὗτοι ἐκλείψουν. Τὸ πρόβλημα τῶν βλακῶν δὲν εἶναι ἐν τούτοις ἁπλοῦν ὅταν ληφθῆ πρώτον ὕπ᾿ ὄψιν ἡ στερεὰ καὶ ἀπολύτως ἀναγκαία θέσις, ἢν οὗτοι ἐπαξίως κατέχουν ἐν τῷ κοινωνικῷ διαφορισμῶ. Οἱ βλᾶκες διαιροῦνται οὕτως εἰς δυὸ ὅλως ἀντιθέτους μεταξὺ τῶν «ὁμάδας», διεπομένας ὅμως ἀμφοτέρας ὑπὸ τοῦ αὐτοῦ νόμου, τοῦ διαφορισμοῦ Ἡ πρώτη ἐκ τούτων ὁμὰς καταλαμβάνει ὡς γνωστὸν τὰς ὑποδεεστέρας ἐν τὴ κοινωνία θέσεις, ἤτοι εὑρίσκεται εἰς τὰς κατωτάτας βαθμίδας τοῦ κοινωνικοῦ διαφορισμοῦ. Πόσον εὐεργετικὴ διὰ τὴν κοινωνίαν εἶναι ἡ ὁμὰς αὕτη εἶναι περιττὸν νὰ τονισθῆ, διότι ἄνευ αὐτῆς δὲν θὰ ὑπῆρχεν ἐκμετάλλευσις καὶ ἄνευ ἐκμεταλλεύσεως δὲν θὰ ὑπῆρχε πολιτισμός. Εἰς δὲ τὴν γλῶσσαν τοῦ κοινωνικοῦ διαφορισμοῦ: Ἄνευ αὐτῆς δὲν θὰ ὑπῆρχε διαφορισμός, διότι ἀντὶ τῆς ἀνισότητος, θὰ ὑπῆρχεν ἰσότης, ἔστω καὶ ἐκ τῶν ἄνω, δηλαδὴ θὰ ἦσαν ὅλοι εὐφυεῖς, ὅπερ ἀπὸ τῆς ἀπόψεως τοῦ διαφορισμοῦ τὸ αὐτό: ὡς νὰ ἦσαν ὅλοι βλᾶκες· διότι ὁ διαφορισμὸς ἀπαιτεῖ ρητῶς καὶ εὐφυεῖς καὶ βλάκας, περικοπτωμένων δὲ οἱονδήποτε ἐκ τῶν δυὸ τούτων σκελῶν του, αἴρεται ὁλόκληρος. Ἄνευ δέ, κατ᾿ ἀκολουθίαν, τοῦ διαφορισμοῦ, καθισταμένου δυνατοῦ μόνον διὰ τῆς σοβαρᾶς συμβολῆς τῶν βλακῶν, δὲν ὑπάρχει κοινωνία. Τοιαύτη λοιπὸν ἡ τεραστία κοινωνικὴ σημασία τῶν βλακῶν, ἤτις ἄλλως τὲ ὑπὸ πάντων ἀναγνωρίζεται, μολονότι μόνον εἰς τὸν κοινωνιολόγον εἶναι ἐπιστημονικῶς γνωστή.



II
Ἡ κατὰ τῶν βλακῶν καταφορὰ προκαλεῖται ἄλλως τε ὑπὸ τῆς δευτέρας ὁμάδος αὐτῶν, πλέον ἐνοχλητικῆς της πρώτης, ἀλλὰ καὶ ἐνταύθα ἡ καταφορὰ αὕτη, ἐφ᾿ ὅσον ἐμφανίζεται ὡς λογικὴ κρίσις, εἶναι ἀκοινωνιολόγητος, ἤτοι ἀντεπιστημονική. Κατηγοροῦνται δηλαδὴ οἱ βλᾶκες τῆς δευτέρας ταύτης κατηγορίας ὅτι παναξίως κατέχουν σπουδαίας ἐν τῇ κοινωνίᾳ θέσεις. Ἀλλ᾿ ἡ κρίσις αὕτη προδίδει πλήρη μίας ὠρισμένης μορφῆς τοῦ διαφορισμοῦ ἄγνοιαν. Ἡ μορφὴ αὕτη δεδομένη μὲ φυσικὴν ἀναγκαιότητα ὡς ὁ νόμος τοῦ διαφορισμοῦ εἶναι ὁ στοιχειώδης
κανών: «δέκα βλᾶκες καθ᾿ ἑνὸς εὐφυοῦς· δέκα ἀνίκανοι καθ᾿ ἑνὸς ἱκανοῦ· δέκα ἀδύνατοι καθ᾿ ἑνὸς ἰσχυροῦ κ.ὁ.κ.». Τὸ φαινόμενον τοῦτο, κλασσικόν, τυπικὸν καὶ αἰώνιον ἀφ᾿ ἧς ὑπάρχει ἀνθρωπίνη κοινωνία, δι᾿ ὅλης της Ἱστορίας τῆς ἀνθρωπότητος, δύνανται νὰ εἶναι «τυχαῖον»; Ἀλλὰ τυχαῖον εἶναι ὅ,τι ἀδυνατεῖ νὰ συλλάβη ὁ ἀνθρώπινος νοῦς. Οὐδέποτε ὅμως ὅ,τι πρὸ πολλοῦ ἔχει συλληφθῆ εἰς τὸν θεμελειώδη νόμον τοῦ διαφορισμοῦ. Καὶ τὸ μὲν ψυχολογικὸν ἐλατήριον τοῦ συνασπισμοῦ τῶν ὁπωσδήποτε «κάτω» κατὰ τῶν ὁπωσδήποτε «ἄνω» εἶναι δεδομένη διὰ τοῦ ressentiment.
Ὁ συνασπισμὸς τῶν βλακῶν ἐνταύθα εἶναι μηχανικὴ ὀργάνωσις βάσει τῆς ἀρχῆς τῆς «ἐλαχίστης προσπαθείας» πρὸς ἀντιμετώπισιν ἰσχυροτέρας δυνάμεως εἰς τὸ πρόσωπον τῶν ὀλίγων ἢ τοῦ ἑνός. Ἡ ὀργάνωσις αὕτη περιωρισμένης ἐκτάσεως καλεῖται κοινωνιολογικῶς κλίκα (clique).
2. Ἡ ἔμφυτος τάσις τοῦ βλακός, ἐξικνουμένη συχνότατα εἰς ἀληθῆ μανίαν ὅπως ἀνήκῃ εἰς ἰσχυρὰς καὶ ὅσον τὸ δυνατὸν περισσοτέρας πάσης φύσεως ὀργανώσεις, ἐξηγεῖται πρώτον μὲν ἐκ τῆς εὐκολίας τῆς ἀγελοποιήσεως, εἰς ἢν μονίμως ὑπόκειται, λόγω ἐλλείψεως ἀτομικότητος (ἐξ οὗ καὶ τὸ μῖσος τοῦ κατὰ τοῦ ἀτόμου καὶ τοῦ ἀτομικισμοῦ), δεύτερον δὲ ἐκ τοῦ ἀτομικοῦ ζῳώδους πανικοῦ, ὑπὸ τοῦ ὁποίου μονίμως κατατρύχεται, ἐκ τοῦ δεδικαιολογημένου φόβου μήπως περιέλθη εἰς τὸ παντὸς εἴδους προλεταριάτον. Ἀποτελεῖ δὲ ἡ τάσις αὕτη ἀμάχητον σχεδὸν τεκμήριον περὶ τοῦ βαθμοῦ τῆς πνευματικῆς του ἀναπηρίας. Τοιουτοτρόπως δημιουργεῖται αὐτόματος συρροὴ βλακῶν εἰς τὰς πάσης φύσεως ὀργανώσεις, αἴτινες, ἐὰν μὲν εἶναι συμφεροντολογικαί, διατηροῦν τουλάχιστον τὴν σοβαρότητα τῶν συμφερόντων των, ἐὰν ὅμως εἶναι «πνευματικαί» περιέρχονται σὺν τῷ χρόνῳ εἰς πλήρη βλακοκρατίαν. Εἰς τὸ φαινόμενον τοῦτο ὀφείλει τὸν ἐκφυλισμὸν τοῦ λ.χ. ὁ μασσωνισμός, oι ἁπανταχοῦ Ῥοταριανοὶ ὅμιλοι, ὅλοι oι «πνευματικοί» σύλλογοι, καὶ αὐτὴ αὕτη ἡ... Κοινωνία τῶν Ἐθνῶν!. Ἑπόμενον εἶναι κατόπιν τούτων, ὅτι ὅπως ἡ λεγεὼν τῶν βλακῶν ὠθεῖται ἀκατανικήτως πρὸς τὴν ἀγέλην καὶ πρὸς τὰς πάσης φύσεως ὀργανώσεις, οὕτω ὑφίσταται ἀκατανίκητον ἕλξιν ἀπὸ τὰς παντὸς εἴδους ἀγελαίας ἀντιατομικὰς καὶ ὁμαδιστικὰς θεωρίας, ἀπὸ τοῦ πάσης φύσεως παρεμβατισμοῦ ἢ διευθυνομένης οἰκονομίας ἢ 4ης Αὐγούστου μέχρι τοῦ σοσιαλισμοῦ καὶ τοῦ κομμουνισμοῦ (Ἄλλοι εἶναι οἱ ἐκμεταλλευταὶ τῶν θεωριῶν αὐτῶν). Τούτων δεδομένων ἐξηγεῖται καὶ ἡ ἀτελεύτητος καὶ αὐστηροτάτη ἐπιλογὴ βλακῶν εἰς τὰ ὁμαδικὰ συστήματα ἡ ὁποία, τὴ βοηθεῖα μίας πολιτικῆς βίας, κατοχυρούται καὶ ὡς πολιτικὸν καὶ κοινωνικὸν καθεστὼς (4η Αὔγουστου), τόσω μᾶλλον, ὅσο ἡ ἐλευθερία τῆς σκέψεως, χρήσιμος μόνον εἰς ἐκείνους, οἵτινες διαθέτουν σκέψιν, εἶναι μονίμως καὶ ἐξόχως ἀντιπαθητικὴ εἰς τοὺς βλᾶκας, διότι ἀσκουμένη ὑπὸ τῶν ἄλλων στρέφεται ἐναντίον των, ἴδια ὁσάκις οὗτοι κατέχουν
ἐξουσιαστικὰς θέσεις, ἢ ἔχουν συνδέση συμφέροντα μὲ τοὺς κατέχοντας αὐτάς. Ἡ ἔλλειψις ἰδίας γνώμης, ἡ κολακεία καὶ ἡ ρᾳδιουργία (ἴδε κατωτέρω) τοὺς προορίζουν ἄλλως τὲ εἰδικῶς διὰ τὰς καταστάσεις ταύτας. Ἡ ἀκατανίκητος ἐπίσης τάσις τῶν βλακῶν πρὸς τὰς πάσης φύσεως ἀγελαίας ἐμφανίσεις (κοσμικαὶ συγκεντρώσεις καὶ causerie τρεφομένη ἐκ τῶν περιεχομένων τῶν ἐφημερίδων καὶ τῶν ραδιοφώνων, μόδα, κλπ.) καὶ διακρίσεις (τίτλοι, διπλώματα παράσημα) εἶναι κατόπιν τῶν ἀνωτέρω αὐτονόητος.



III
3. Ἀλλὰ πόθεν εἶναι δεδομένη ἡ πραγματικὴ δυνατότης τῆς ἀποτελεσματικῆς δράσεως τῆς βλακικῆς ἀγέλης; Ἡ δυνατότης αὕτη εἶναι δεδομένη ἀπολύτως ἀντικειμενικῶς καὶ ἀνεξαρτήτως τοῦ ψυχολογικοῦ ἐλατηρίου (τοῦ ressentiment), τὸ ὁποῖον ἄλλως οὐδεμίαν θὰ εἶχε κοινωνικὴν δρᾶσιν καὶ ἀκολούθως κοινωνιολογικὴν σημασίαν. Εἶναι δεδομένη ἐκ τῆς μοιραίας θέσεως τὴν ὁποίαν κατέχουν εἰς τὴν κλίμακα τοῦ κοινωνικοῦ διαφορισμοῦ οἱ βλᾶκες, θέσεως εἰς τὴν ὁποίαν εἶναι ἀναντικατάστατοι, διότι εἶναι θέσις ὑποδεεστέρα, ἀλλὰ καὶ ἀπολύτως ἀπαραίτητος διὰ τὸν ὅλον κοινωνικὸν μηχανισμόν, ὁ ὁποῖος βασίζεται ἀπολύτως εἰς τὰς κατωτέρας αὐτοῦ βαθμίδας. Εὐκρινέστατα διαφαίνεται ἡ ἐξάρτησις αὕτη τῶν ἀνωτέρω βαθμίδων καὶ προσώπων ἀπὸ τῶν κατωτέρων τοιούτων ὅπου αὕτη λαμβάνει μορφὰς καθαρῶς ἐκβιαστικάς, τὰς ὁποίας γνωρίζουν πάντες οἱ κοινωνικοὶ ἄνθρωποι. Ὡς παράδειγμα δύναται νὰ χρησιμεύση ἡ παρέλκυσις ἢ ὁ ἐνταφιασμὸς μίας ὑποθέσεως εἰς οἱανδήποτε ὑπηρεσίαν ὑπὸ κατωτέρων ὑπαλλήλων, ἡ ἔκδοσις ἐντάλματος συλλήψεως κατὰ καταζητουμένου ἐκληματίου, εἰς περίπτωσιν κατὰ τὴν ὁποίαν τὰ κατώτερα ἀστυνομικὰ ὄργανα εἶναι ἀλληλέγγυα πρὸς αὐτὸν κλπ
4. Λαμβανομένης ἤδη ὑπ᾿ ὄψιν τῆς ἐπικαίρου ταύτης θέσεως τῶν κατωτέρων βαθμίδων καὶ προσώπων ἐν τῷ κοινωνικῷ διαφορισμῶ καθίσταται ἀπολύτως νοητὴ καὶ ἡ ἄνοδος αὐτῶν εἰς ἀνωτέρας βαθμίδας διὰ κοινοῦ μεταξὺ τῶν συνασπισμοῦ ἀναδεικνύοντος ἑαυτοὺς καὶ ἀλλήλους ἀφ᾿ ἑνὸς μὲν δι᾿ ὀργανωμένης ἀντιστάσεως (boycotage) πρὸς τὰ ἄνω καὶ παραλύσεως τῶν τυχὸν ἀντιθέτων ἐνεργειῶν τῶν ὑπερκειμένων παραγόντων πρὸς ἀνάδειξιν ἄλλου πράγματι ἱκανοῦ, προσώπου, ἀφ᾿ ἑτέρου δὲ δι᾿ ὀργανωμένης προωθήσεως προσώπου ἐκ τῶν κόλπων αὐτῶν, πρὸς τὴν ἀνωτέραν βαθμίδα. Τὸ φαινόμενον τοῦτο καλεῖται κλίκα. Ὅτι τὴν ἐξέλιξιν ταύτην οὐδεὶς δύναται νὰ σταματήση εἶναι φανερόν, ὅσον εἶναι φανερὰ ἡ νομοτελειακὴ συνάρτησις τῶν ὡς ἄνω δεδομένων. Κατὰ τὴν αὐτὴν συνάρτησιν τὸ φαινόμενον συνεχίζεται: «ἑνὸς βλακὸς προκειμένου μύριοι ἕπονται», ὁ δὲ οὕτω ἀνελθῶν βλὰξ θὰ προωθήση ὁ
ἴδιος πρόσωπα μόνον κατώτερα ἑαυτοῦ, μέχρις ὅτου ἡ μία βίαια ἔξωθεν ἐπέμβασις, ὑπαγορευομένη ὑπὸ τῆς ἀνάγκης ἄλλου τινὸς κοινωνικοῦ ὀργανισμοῦ, ἢ ὁ φυσικὸς ἐκφυλισμὸς ἑνὸς τοιούτου ὀργανισμοῦ ἐκ τῶν ἔσω, ἐπιφέρει θεμελιώδη τινὰ ἀνατροπὴν ἢ καὶ αὐτὸν τοῦτον τὸν τερματισμὸν τοῦ βίου τοῦ ἐκφυλισθέντος ὀργανισμοῦ. Οὕτω λ.χ., εἰς παρομοίαν περίπτωσιν ἡ τὸ 1910 ἀνελθοῦσα κοινωνικὴ ὁμὰς ἀνέτρεψε τὴν ἱεραρχίαν τῶν ἀξιῶν καὶ τῶν προσώπων καὶ ἐντὸς τοῦ παλαιοκομματισμοῦ, καταστήσασα δυνατὴν τὴν ὑπεφαλάγγισιν τῶν παλαιῶν αὐτοῦ ἀρχηγῶν ὑπὸ νέων (Γούναρη, Στράτου κλπ.)
5. Ἀλλὰ καὶ οἱ ἄνευ συνασπισμοῦ καὶ ὀργανώσεως, ἄνευ«κλίκας», ἀνερχόμενοι βλᾶκες ἢ ἀνίκανοι γενικῶς, ἀτομικῶς καὶ μόνον ἐπικρατοῦντες, εὑρίσκονται ἐν τούτοις δεσμευμένοι ὑπὸ τοῦ κοινωνικοῦ διαφορισμοῦ εἰς ἴσον βαθμὸν ὡς καὶ οἱ ὀργανωμένοι τοιοῦτοι. Διότι ἀντικειμενικῶς αἱ θέσεις τὰς ὁποίας λαμβάνουν εἶναι τοιαύται, ὥστε ἡ ἀνεπάρκεια τῶν ἢ νὰ εἶναι πλεονεκτικὴ ἢ νὰ εἶναι ἀνεκτή, οὐδέποτε ὅμως θέσεις ἀπαιτούσαι πραγματικὰ προσόντα, ἐκ τῶν ὁποίων, καὶ ἂν ἀκόμη φθάνουν εἰς αὐτάς, ἀνατρέπονται καὶ κρημνίζονται εἰς τὴν πρώτην ἀντίξοον περίστασιν καὶ ὑπὸ μεγάλου τινὸς ἢ μικροῦ πνέοντος ἀνέμου. Οὕτω λ.χ. πολλοὶ ἐξ αὐτῶν κατέλαβον διαδοχικῶς πλεῖστα ἀξιώματα τῆς κοινωνίας καὶ τῆς πολιτείας, ἀπὸ τοῦ Προέδρου τῆς Δημοκρατίας, μέχρι τοῦ «Προέδρου τοῦ Συλλόγου Προστασίας Ἐγγύων Μυιῶν», τοῦ «Γενικοῦ Γραμματέως τῆς Γενικῆς Συνομοσπονδίας Πωλητῶν Ποντικοπαγίδων» κ.ο.κ., ἀξιώματα βεβαίως, τὰ ὁποῖα οὐδέποτε θὰ ἐπιδιώξη σοβαρῶς ἀπασχολούμενος ἄνθρωπος. Εἰς τὰ ἀξιώματα ταῦτα προστίθενται φυσικὰ καὶ διακρίσεις οἶον παράσημα, διπλώματα, δεξιώσεις κλπ
Ο causeur συνάδελφος τοῦ ἀνωτέρω ἀποτελεῖ ἀληθῆ κοινωνικὴν μάστιγα, διότι ὡς causerie ἐκλαμβάνει τὸ νὰ λέγῃ εἰς τοὺς χειμαζομένους συνανθρώπους τί ἀνέγνωσεν εἰς τὰς ἐφημερίδας, τί ἤκουσεν εἰς τὸ ραδιόφωνον καὶ τί τοῦ εἶπον διάφοροι καθ᾿ ὁδόν, ἐξικνούμενος ἔστιν ὅτε εἰς τὰ σχόλιά του, ὅταν ἀποφασίση νὰ σχολιάση εἰς δυσθεώρητα ὕψη ὀξυδερκείας καὶ πνευματικῆς χάριτος: ὅτι λ.χ. κατὰ τὴν νύκτα ἀναμφιβόλως ἐπικρατεῖ σκότος, τὴν δὲ βροχὴν ἀκολουθεῖ ὁπωσδήποτε ἡ ὑγρασία... Εἰς ταῦτα προστίθεται ἐνίοτε καὶ ἡ «προστατευτική» στάσις αὐτοῦ ἔναντι τῶν πνευματικῶς ἀνωτέρων του, σκοποῦσα τὴν ὑποτίμησιν αὐτῶν εἰς τὰ ὄμματα τοῦ κόσμου κλπ.



IV
6. Ἐνδιαφέρον εἶναι τέλος ἐνταύθα τὸ φαινόμενον μερικῶν εὐφυῶν ἀνθρώπων, οἵτινες, ἐνστικτωδῶς διαισθανόμενοι τὸν κοινωνικῶς ἀνυπέρβλητον ρόλον τῶν βλακῶν καὶ τὴν λαμπρὰν κοινωνικὴν αὐτῶν σταδιοδρομίαν ‐ ἐv τῇ «χρυσῇ» μέσῃ ὁδῷ τῆς μετριότητος ἐννοεῖται ‐
ἀποφασίζουν νὰ ὑποδυθοῦν τὸν ρόλον αὐτόν, ὅπως ἀνέλθουν διὰ τῆς μεθόδου τῆς «νύσσης», ὡς αὕτη εὐφυέστατα ἀποκαλεῖται παρὰ τῷ λαῷ. Ἀλλ᾿ ὁ ρόλος οὗτος εἶναι ἐξαιρέτως δύσκολος ἐκ δυὸ λόγων: Πρῶτον ὑποκειμενικῶς ἡ ὕπαρξις πνευματικῆς καὶ ψυχικῆς ζωῆς ἔχει ὡς γνωστὸν ἀναποτρέπτους ἀντανακλάσεις ἐπὶ τῆς ἐξωτερικῆς φυσιογνωμίας, αἴτινες μὲ τὴν τελειοτέραν ὑπόκρισιν, δύσκολον εἶναι ν᾿ ἀποκρυβοῦν, πλὴν τῆς περιπτώσεως καθ᾿ ἣν εἶναι δεδομένον τάλαντον μεγάλου ἠθοποιοῦ. Ἡ ἁπλὴ παρουσία τοῦ εὐφυοῦς ἀνθρώπου εἶναι κατὰ κανόνα διὰ τὸν βλᾶκα εἰς τὸ ἔπακρον προκλητική. Τὸ ψυχολογικὸν σύμπλεγμα τῶν συναισθημάτων, τὸ ὁποῖον αὕτη ἐξαπολύει πάρ᾿ αὐτῶ εἶναι τὸ αὐτὸ ἀκριβῶς μὲ ἐκεῖνο τοῦ καταδιωκομένου καὶ πανικοβλήτου ζῴου ἢ ἀνθρώπου, ἐν καταστάσει φυγῆς ἢ ἀμύνης. Τὸ μῖσος, ὁ φόβος, ὁ φθόνος μετὰ τοῦ θράσους συμπλέκονται κατὰ τρόπον, δηλοῦντα διὰ τὸν ἐξησκημένον ὀφθαλμὸν σαφῶς εἰς πᾶσαν φράσιν, ἴδια ὑποτιμητικὴν ἢ μειωτικήν, τὴν κατάστασιν ἀμύνης. Δεύτερον ἀπὸ τῆς ἀπόψεως τοῦ βλακός, ἡ ἔνστικτος καχυποψία αὐτοῦ εἶναι τοιαύτη, ὥστε ἡ ὑπόκρισις τοῦ εὐφυοῦς ν᾿ ἀποβαίνῃ ματαία, ἡ δὲ πραγματικὴ εἰλικρίνεια αὐτοῦ νὰ ἐκλαμβάνεται ὡς ὑπόκρισις. Ὁ βλὰξ ὡς πλησιέστερος πρὸς τὸ ζωϊκὸν βασίλειον, ἔχει τὴν ἔνστικτον καχυποψίαν οὕτω ἀνεπτυγμένην, ὥστε ν᾿ ἀδυνατῇ νὰ διαγνώσῃ ἢ νὰ ἐννοήση συλλογισμοὺς καὶ λογικοὺς ὑπολογισμοὺς τοῦ εὐφυοῦς, βασιζομένους ὄχι εἰς τὸ ἔνστικτον ἀλλὰ εἰς τὴν διάνοιαν. Ἄοπλος καὶ ἀνυπεράσπιστος ἔναντι τῶν ψυχρῶν ὑπολογισμῶν τῆς ξένης διανοίας, ἢς ὁ μηχανισμὸς τυγχάνει εἰς αὐτὸν νοητικῶς ἀπροσπέλαστος, μίαν μόνην ἄμυναν διαθέτει, ἀκριβῶς ὅπως τὸ ζῷον καὶ ὁ πρωτόγονος ἄνθρωπος: τὴν ἔνστικτον καχυποψίαν. Οὕτω ἐξηγεῖται καὶ ἡ φυσικὴ καὶ πνευματικὴ κατωτερότης τῶν λαῶν, οἵτινες ἐμπνέονται βασικῶς ὑπὸ τῆς καχυποψίας, ἢν αὐταρέσκως ἐκλαμβάνουν ὡς εὐφυίαν. Ἔναντι τῶν Εὐρωπαίων οἵτινες οὐδεμίαν ἀνάγκην ἔχουν αὐτῆς, ὡς ἀντιλαμβανόμενοι νοητικῶς τὸν κόσμον. Ἐκ τούτων ἐπίσης φαίνεται σαφῶς, ὅτι ἡ καχυποψία καὶ ἡ ἀπότοκος αὐτῆς πονηρία εἶναι ἀκριβῶς τὸ ἀντίθετόν της εὐφυίας ὡς πρὸς τὸν ὅλον αὐτῆς ἐκτοπιζομένης πάντοτε ὑπὸ τῆς δευτέρας. Λέγομεν ἀντίθετος μόνον ὡς πρὸς τὸν ρόλον, διότι ἡ διάνοια δὲν εἶναι τί τὸ ἀνεξάρτητον ἢ ἀντίθετόν του ἐνστίκτου, ἀλλὰ τουναντίον ἡ ἀνάπτυξις καὶ ὁ διὰ λογικῶν μέσων πλουτισμὸς αὐτοῦ εἰς τὴν ἀρχικὴν αὐτοῦ πάντοτε κατεύθυνσιν.
7. Πονηρία εἶναι ἡ ἐνεργητικὴ ὄψις τῆς καχυποψίας καὶ τὸ δεύτερον στάδιον αὐτῆς, ἤτοι ἡ δρᾶσις αὐτῆς, δρᾶσις ὅμως ζωϊκῶς ἀμυντικῆς φύσεως, διότι προϋποθέτει τὴν πνευματικὴν κατωτερότητα καὶ τὴν πνευματικὴν ἀμηχανίαν τοῦ βλακός, ὡς ζῴου ἐνστικτώδους καὶ πνευματικῶς πανικοβλήτου. Ἡ ἁπλὴ καχυποψία εἶναι ἄμυνα παθητικῆς φύσεως, καθ᾿ ὃ μὴ ἐνεργοῦσα ἐπὶ ἄλλων ἀτόμων. Ἡ πονηρία εἶναι ἄμυνα ἐνεργητικῆς φύσεως, διότι ἀποτελεῖ ἐγκεφαλικὴν ἐνέργειαν, σχηματισμὸν
συλλογισμῶν καὶ συμπερασμάτων, ἀγόντων εἰς πράξεις («τὸν ἐγέλασε» κ.λπ.) καὶ συνεπῶς ἐνεργεῖ ἐπὶ ἄλλων ἀτόμων. Ἄσχετον τὸ ζήτημα τῆς βλακώδους ποιότητος τῶν συλλογισμῶν καὶ συμπερασμάτων. Ἡ χρησιμοποίησις ἤδη τῶν βλακωδῶν τούτων συλλογισμῶν καὶ συμπερασμάτων, μὲ μιὰν λέξιν τῆς πονηρῖας, χρησιμοποίησις ὅμως γενικώτερον ψυχολογικῶς ἐπιδρώσα ἐπὶ τοῦ ἄλλου ἀτόμου, ἤτοι χρησιμοποίησις αὐτῆς ἐν συνδυασμῷ μὲ στοιχεῖα κατωτάτης πνευματικῆς ὑποστάθμης (κολακεία, ψεῦδος, ρᾳδιουργία, συκοφαντία, σωματεμπορία, συμπαθὴς μορφὴ τοῦ βλακὸς ἀκόμη, ἐπίκλησις τῆς πολυτεκνίας του, προσφορὰ ἀνηθίκων καὶ εὐκόλων ὑπηρεσιῶν εἰς τὸ κολακευόμενον πρόσωπον, χαφιεδισμός, ξεσκονίσματα, τὸ «ποιεῖν τὸν καραγκιόζην», ἢ τὸν gigolot, χειροφιλήματα πρὸς τὸν «Ἐθνικὸν Κυβερνήτην», ἐκφωνήσεις λόγων, συρραφὴ κολακευτικῶν στίχων, μεταφορὰ λαχανικῶν, κλπ.
8. Ἂν ὁ βλὰξ καταφεύγει εἰς τὴν ἐπιτηδειότητα λόγω τῶν πενιχρῶν πνευματικῶν τοῦ μέσων ἐκ τῆς αὐτῆς ἐλλείψεως ἀνωτέρων πνευματικῶν μέσων ὠθεῖται καὶ πρὸς τὴν ἀπάτην. Ἀπάτη εἶναι ὡς γνωστὸν ἡ ἀποσιώπησις τῆς ἀληθείας ἢ ἡ παράστασις ψευδῶν πραγμάτων ὡς ἀληθῶν. Ἐξ αὐτοῦ τούτου τοῦ ὁρισμοῦ αὐτῆς συνάγεται ὅτι ἡ ἀπάτη δὲν ἀνάγεται εἰς τὴν εὐφυΐαν τοῦ ἀπατεῶνος, διότι πᾷς ἄνθρωπος δύναται νὰ παραστήση ψευδῶς πράγματα ὡς ἀληθῆ καὶ αὐτὸς οὗτος ὁ βλάξ, ἀλλ᾿ εἰς τὴν εὐπιστίαν τοῦ θύματος. Ὅτι λοιπὸν καταφεύγει εἰς αὐτήν, ὡς διανοητικῶς εὐκολώτερον μέσον ὁ βλὰξ ἐπειδή, στερούμενος εὐφυΐας, εἶναι ἀνίκανος νὰ μεταχειρισθῆ ἔντιμα μέσα, εἶναι αὐτονόητον, διότι ἔντιμα μέσα ὡς δυσκολώτερα, χρησιμοποιεῖ μόνον ὁ κεκτημένος πραγματικὴν ἀτομικὴν ἀξίαν. Πόθεν λοιπὸν προέρχεται ἡ εὐρέως διαδεδομένη ἀντίληψις, ὅτι ὁ ἀπατεὼν ὄχι μόνον ἀποκλείεται νὰ εἶναι βλάξ, ἀλλ᾿ ἀναγκαίως εἶναι εὐφυής, ἀντὶ τῆς ὡς ἄνω ἀναλύσεως, ἐξ ἢς ἀντιθέτως προκύπτει, ὅτι ὁ ἀπατεὼν ὄχι μόνον ἀποκλείεται νὰ εἶναι εὐφυής, ἀλλ᾿ εἶναι ἀναγκαίως βλάξ; Ἡ ἀντίληψις αὕτη προέρχεται ἐκ τῆς «θεωρίας» τοῦ βλακὸς περὶ τῆς εὐπιστίας. Εἰθισμένος ὁ βλὰξ νὰ «σκέπτεται» οὐχὶ διὰ τοῦ νοητικοῦ μηχανισμοῦ, ἀλλὰ διὰ χονδροειδῶν ἔξωθεν ἐντυπώσεων, δὲν ἐρευνᾷ τὰς αἰτιοκρατικὰς σχέσεις, ἀλλὰ περιορίζεται εἰς τὸ γεγονὸς μίας ἐπιτυχούσης ἀπάτης, γεγονὸς ἐξ οὗ καὶ μόνου συνάγει τὴν βλακείαν τοῦ θύματος καὶ τὴν εὐφυΐαν τοῦ ἀπατεῶνος. Ὅτι ἡ ἀπάτη δὲν ὀφείλεται εἰς εὐφυίαν ἀνελύθη, νομίζομεν ἐπαρκῶς. Ὅτι ὅμως ἡ εὐπιστία τοῦ θύματος ἀποτελεῖ βλακείαν, τοῦτο εἶναι ἀληθὲς μνημεῖον βλακικὴς «διανοίας» καὶ πολιτιστικῆς ὑποστάθμης. Διότι ἡ εὐπιστία ἑνὸς ἀτόμου, ὡς προϋποθέτουσα τὰ ἄλλα ἄτομα ὡς ἔντιμα καὶ συνεπῶς ὡς εὐφυά, εἶναι ἀσφαλῶς τὸ μέγιστον τῶν τεκμηρίων τῆς πνευματικῆς του ἀναπτύξεως καὶ τοῦ πολιτισμοῦ του. Ὅσον ὑψηλότερον ἐπὶ τῶν βαθμίδων τῆς εὐφυίας καὶ τοῦ πολιτισμοῦ ἵσταται ἐν ἄτομον ἢ εἷς λαός, (οἱ Εὐρωπαῖοι ἐν σχέσει πρὸς τοὺς
Ἀνατολίτας) τόσον περισσότερον εὔπιστος εἶναι. Ὁ τελευταῖος τῶν βλακῶν θὰ ἠδύνατο νὰ ἐξαπατήση ἕνα Κὰντ ἢ ἕνα Μπετόβεv καὶ ὁ τελευταῖος τῶν Ἑλλήνων ἕνα Εὐρωπαῖον... Τὸ μειδίαμα τοῦ οἴκτου,τὸ ὁποῖον ρίπτουν οἱ «ἀφελεῖς κουτόφραγκοι», δημιουργοὶ τῶν πνευματικῶν ἀξιῶν καὶ ἐξουσιασταὶ τοῦ κόσμου, ἐπὶ τῶν δυστυχῶν «ἔξυπνών» της Μεσογείου καὶ τῆς Ἀνατολῆς, ἂς εἶναι καὶ ἡ τιμωρία τῶν βλακῶν καὶ διὰ τὴν «θεωρίαν» των ταύτην!



V
9. «Ὅτι ὁ βλάξ, ἀκολουθῶν τὴν ἔνστικτον αὐτοῦ καχυποψίαν, εὑρίσκεται ἐντὸς τῆς πραγματικότητος, τοῦτο εἶναι ἀναμφισβήτητον, θέτει δὲ αὐτὸν ἐν τῷ Κοινωνικῷ βίω εἰς «ἀνωτέραν» μοῖραν λ.χ. τοῦ μεταφυσικοῦ, τοῦ ὁποίου ὁ ἐνστικτώδης κόσμος ἔχει ὑποστὴ νοσηρὰν ἀτροφίαν, ἔναντι τοῦ διανοητικοῦ αὐτοῦ κόσμου, ὅστις ἔχασε πᾶσαν ἐπαφὴν μετὰ τῆς πραγματικότητος. Ἐὰν δεχθῶμεν, ὡς ὑποχρεούμεθα, πρῶτον ὅτι τὸ ἔνστικτον εἶναι ἀλάθητον, καθ᾿ ὃ ἀνεξήγητον καὶ ἄφθαρτον, δεύτερον ὅτι ὁ κόσμος τῶν ἐνστίκτων εἶναι ὁ κατ᾿ ἐξοχὴν φυσικῶς ὑγιὴς κόσμος, τρίτον ὅτι ἡ κοινωνία ὡς συνέχεια τῆς φύσεως εἶναι ὑγειῆς ὀργανισμός, ἀπαρτιζόμενος ὑπὸ ὑγειῶν ἀτόμων, τότε τὸ συμπέρασμα περὶ τῆς ὑπεροχῆς τοῦ βλακὸς ἐπὶ τοῦ μεταφυσικοῦ ἐν τῇ κοινωνίᾳ, εἶναι συμπέρασμα ἀναγκαστικὸν καὶ ἀνέκκλητον, ἐπαληθευόμενον ἄλλως τέ, κατὰ φυσικὴν ἀναγκαιότητα, ὑπ᾿ αὐτῆς ταύτης τῆς κοινωνικῆς πραγματικότητος ὅλων τῶν ἐποχῶν καὶ τῶν λαῶν. Τὸ ὅτι οἱ μεταφυσικοὶ ἐπεκράτησαν (ὄχι ἤνθισαν) εἰς ἐποχὰς παρακμῆς τῶν κοινωνιῶν δὲν εἶναι τυχαῖον. Ὁ βλάξ, ὡς ἐλέχθη καὶ ἀνωτέρω, διαισθανόμενος ἐν τῇ καχυποψίᾳ του τὴν ἐπίθεσιν ἐκ μέρους τοῦ εὐφυοῦς, εἶναι θεμελιωδῶς ἐντὸς τῆς πραγματικότητος, διότι διαισθάνεται ὀρθῶς τὸν κίνδυνον νὰ περιέλθη κοινωνικῶς εἰς τὴν κάτω τάξιν. Ἐὰν διὰ τῆς καχυποψίας αὐτῆς καὶ μόνης προστατεύεται ἔναντι τοῦ φυσικοῦ αὐτοῦ προορισμοῦ του, τοῦτο εἶναι ἄλλο ζήτημα. Φανερὸν εἶναι, ὅτι τὸ ἔνστικτον ἀποτελεῖ μέσον προσανατολισμοῦ καὶ στοιχειώδους ἀμύνης εἰς τὸν πρωτόγονον ἄνθρωπον, ὄχι ὅμως μέσον κατισχύσεως καὶ ὑπεροχῆς ἐν προηγμένῃ κοινωνία μετὰ προηγουμένου κοινωνικοῦ διαφορισμοῦ καὶ ἀναπτύξεως τῶν νοητικῶν του ἀνθρώπου μέσων, τῶν ὁποίων ἡ κατ᾿ ἄτομα ἀνισότης εἶναι ἐξ ἴσου φυσικῶς δεδομένη. Ὁ βλὰξ ὁμοιάζει ἐνταύθα τὸ ζῷον, τὸ ὁποῖον ἐξ ἐνστίκτου γνωρίζει νὰ διαφεύγῃ πάντα κίνδυνον, πλὴν ἀνωτέρας ὠμῆς βίας, εἰς τὴν ζοῦγκλαν, εἰσερχόμενον ὅμως εἰς κεντρικὴν ὁδὸν μεγαλουπόλεως, εὑρίσκεται αἰφνιδίως ὑπὸ τοὺς τροχοὺς αὐτοκινήτου. Τοῦτο εἶναι ἄγνωστος καὶ ἀκατανόητος εἰς αὐτὸ μηχανή, βασιζομένη βεβαίως κατὰ τελευταῖον λόγον εἰς τὸ ἔνστικτόν του ἀνθρώπου, κατασκευασθεῖσα ὅμως διὰ τῆς διανοίας του. Πῶς ἤδη οἱ πνευματικῶς κατώτεροι ἄνθρωποι εὑρίσκονται ὑπὸ τοὺς τροχοὺς
διαφόρων κοινωνικῶν «αὐτοκινήτων», ‐ τοῦτο δεικνύει ἡ θέσις αὐτῶν εἰς τὴν κάτω τάξιν. Τὴν «μηχανήν» αὐτὴν εἶναι βεβαίως ἀδύνατον νὰ διαφύγη καὶ ὁ βλάξ, τοῦ ὁποίου καὶ ἡ ἄνοδος εἶναι αὐστηρῶς ἐντὸς ὠρισμένων πλαισίων περιωρισμένη. Ὅτι δὲ τέλος ὁ μεταφυσικὸς οὐδὲ τὸ ζῷον, οὐδὲ τὸν βλᾶκα δύναται νὰ περιπλέξη εἰς τροχούς, τοῦτο εἶναι εὐνόητον ἐκ τοῦ γεγονότος, ὅτι οὗτος φέρεται ἐπὶ τοῦ Πηγάσου...



VI
10. Ὡς πρὸς τὴν κοινωνικὴν προέλευσιν τῶν βλακῶν διαπιστούται ὅτι ἡ παραγωγὴ βλακῶν δὲν εἶναι ταξική. Ἡ πονηρὰ φύσις δὲν ἔδωκεν εἰς ὠρισμένην τινὰ κοινωνικὴν τάξιν τὸ ἐπίζηλον τοῦτο προνόμιον. Ἐπεδαψίλευσεν ἴσως ὡς φαίνεται, εἰς τὴν ἑκάστοτε ἄνω τάξιν τοὺς διασκεδαστικωτέρους ἁπλῶς τύπους βλακῶν, ἀλλὰ δὲν ἐστέρησεν οὐδεμίαν ἄλλην κοινωνικὴν τάξιν τῆς σοβαρᾶς συμβολῆς των. Ὁ βλὰξ ὑπουργός, ὁ ἀγόμενος καὶ φερόμενος ὑπὸ τῶν ὑπαλλήλων του καὶ τὰ μέλη ἑνὸς ἐργατικοῦ σωματείου, τὰ ὁποῖα ἐκμεταλλεύεται ὁ πονηρὸς ἐργατοκάπηλος, ἀποτελοῦν δυὸ ἀντίθετα παραδείγματα τοῦ γεγονότος, ὅτι ἡ βλακεία δὲν ἔχει ταξικὴν τὴν πατρίδα.
Ψυχολογικὰ δὲ εἶναι κυρίως τὰ περιεχόμενα, τὰ ὁποῖα δημιουργοῦν τὰς ποικιλίας καὶ παραλλαγὰς μεταξὺ τῶν βλακῶν. Ὁ fils a papa τῆς ἄνω τάξεως, ὁ ὁποῖος λόγω φυσικῆς ἀτροφίας τοῦ βουλητικοῦ του κόσμου, λαμβάνει σοβαρῶς ὑπ᾿ ὄψιν τὴν ἀτελεύτητον σειρὰν τῶν ἀπαγορεύσεων τῆς οἰκογενείας του, στερούμενος δὲ καὶ ἰδῖας πνευματικότητος, καταντᾷ εἰς τὸ τέλος τύπος χωρὶς τὴν ἐλαχίστην προσωπικότητα, ὀνομάζεται ὑπὸ τῆς τάξεώς του ἐπιεικέστατα «καλὸ παιδί», εἰς δὲ τὴν ἀντικειμενικὴν διάλεκτον θὰ ἠδύνατο νὰ ἀποκληθῆ «εὐπρεπὴς βλάξ», ἐνῷ τὸ «τέκνον τοῦ λαοῦ» εἰς τὴν αὐτὴν περίπτωσιν ὀνομάζεται ὑπὸ τοῦ εὐφυεστέρου καὶ κυριολεκτοῦντος λαοῦ δραστικώτατα «κόπανος». Σημαντικῶς αὐστηροτέρα εἶναι ἑπομένως ἡ φυσικὴ ἐπιλογὴ ἐντὸς τῆς κάτω τάξεως: ἐνῷ λ.χ. ὁ fils a papa εἰς τὴν μαθητικὴν ἡλικίαν τυγχάνει τῆς ἀγωγῆς, τῶν μορφωτικῶν μέσων καὶ τῶν περιποιήσεων τῆς τάξεώς του καὶ παραμένει ψυχικῶς ἀμείωτος, ὅπερ ἐπαυξάνει τὴν γελοίαν αὐτοπεποίθησίν του εἰς πρεσβυτέραν ἡλικίαν, δυνάμενος νὰ φθάση ἀνενοχλήτως καὶ εἰς ὑψηλὰ ἀξιώματα, ἡ δὲ ἀτομική του ὕπαρξις ὡς μὴ ὤφειλε, εἶναι γνωστὴ ἐν τὴ κοινωvία. Ἀντιθέτως τὸ τέκνον τοῦ λαοῦ καὶ σκληρώτερον χειραγωγεῖται ὑπὸ τῶν γονέων του καὶ τῶν συμμαθητῶν τοῦ ἐν τῷ σχολείῳ μέχρι πλήρους ψυχικῆς ἐξουθενώσεως διὰ σκληρᾶς ὑποτιμήσεως, προπηλακισμῶν, φαρσῶν, ὕβρεων καὶ βιαιοπραγιῶν καὶ δυσκολώτερον εἶναι κατόπιν τούτων ν᾿ ἀνέλθῃ τὴν κοινωνικὴν κλίμακα, ὁ δὲ βλὰξ τῶν λαϊκῶν τάξεων οὕτως καὶ συμπαθέστερος εἶναι καὶ ἄγνωστος καὶ ἀκινδυνώτερος καὶ ὀλιγώτερον γελοῖος, καθ᾿ ὃ σεμνότερος καὶ
ἐστερημένος τῆς αὐτοπεποιθήσεως ἢ ἐπάρσεως τοῦ βλακὸς τῶν ἄνω τάξεων, εἰς τὸν ὁποῖον λόγω ἀτροφίας τοῦ βουλητικοῦ του καὶ τῆς μαλθακότητος τοῦ οἰκογενειακοῦ του περιβάλλοντος προστίθεται ἔστιν ὅτε καὶ ἀηδὴς γυναικωτὸς χαρακτήρ. Ἑνιαῖον ὅμως εἶναι τὸ πνευματικὸν προλεταριάτον πάσης ταξικῆς καταγωγῆς.



VII
11. Ἡ ἠθικὴ τέλος σχέσις μεταξὺ βλακὸς καὶ ἐπιτηδείου ἢ ἀπατεῶνος εἶναι ἀπροσδοκήτως διάφορός της ἢν ἐκλαμβάνει συνήθως ἡ «κοινὴ γνώμη». Ὁ συνήθης κοινωνικὸς ἄνθρωπος θεωρεῖ τὸν ἐπιτήδειον καὶ τὸν ἀπατεῶνα ὡς ἀνηθίκους μέν, ἀλλ᾿ ὡς ὑποδιαιρέσεις τοῦ εὐφυοῦς. Ὅλως τὸ ἀντίθετον ὅμως συμβαίνει: ὁ ἐπιτήδειος καὶ ὁ ἀπατεὼν εἶναι ἀκριβῶς ὑποδιαιρέσεις τοῦ βλακός. Καὶ ἰδοὺ πῶς. Εἴπομεν ἀνωτέρω ὅτι ἡ πονηρία, ἐκτὸς ἐὰν εἶναι μέσον ἀμύνης τῶν εὐφυῶν οὐχὶ κατὰ τῶν βλακῶν ἀλλὰ κατὰ τῆς πονηρίας των, ἀποτελεῖ φυσικὴν ἰδιότητα τῶν βλακῶν καὶ δὴ φυσικὴν συνέπειαν τοῦ γεγονότος, ὅτι, λόγω ἀτροφίας τοῦ νοητικοῦ τῶν μηχανισμοῦ, ἀποτελεῖ αὕτη τὴν μόνην ἄμυναν αὐτῶν κατὰ πάσης ἔξωθεν ἐπιθέσεως. Ἀπὸ τῆς διαπιστώσεως τῆς ἀληθείας ταύτης μέχρι τῆς ἀκολούθου ἀληθείας ὑπάρχει ἓv καὶ μόνον βῆμα: ὅτι μόνον ὁ πνευματικῶς ἀνάπηρος ἔχει ἀνάγκην τῆς ἐπιτηδειότητος καὶ τῆς ἀπάτης διὰ νὰ προωθηθῆ ἢ νὰ ἐπικρατήση. Οὐδεὶς ἄνθρωπος ἀξίας ἔχει ἀνάγκην νὰ γίνῃ ἐπιτήδειος ἢ ἀπατεών. Ἡ καθημερινὴ κοινωνικὴ πεῖρα διδάσκει ὅτι τὰ ἐπίθετα ταῦτα οὐδέποτε κατώρθωσαν νὰ «κολλήσουν» εἰς ἀνθρώπους πραγματικῆς ἀξίας, οἱ ὁποῖοι, ἐὰν ὑπῆρξαν μισητοί, ἐχαρακτηρίσθησαν ἴσως ὡς «κακοί», ὡς «καταχθόνιοι», ὡς «γόητες», ὡς «τορπιλληταί» ἢ ὡς «λιβελλογράφοι», οὐδέποτε ὅμως ὡς ἐπιτήδειοι ἢ ἀπατεῶνες, καὶ ὅταν ἀκόμη ὑπῆρξαν συντηρητικοὶ εἰς τὰς σχέσεις τῶν μετὰ τῶν λοιπῶν ἀνθρώπων καὶ κατώρθωσαν πάντοτε νὰ προωθηθοῦν ἢ νὰ ἐπικρατήσουν. Ἀπόλυτος ἐσωτερικὴ συνέπεια τῆς πνευματικῆς ἀναπηρίας τοῦ βλακὸς εἶναι ἄλλως τὲ ὄχι μόνον ἡ ἀγελαία του τάσις, ὄχι μόνον ἡ προώθησίς του «πλάτην μὲ πλάτην» μὲ τὴν λεγεῶνα τῶν ὁμοίων του, ὄχι μόνον ἡ προσφυγὴ εἰς τὰ εὐτελέστερα μέσα τῆς ἐπιτηδειότητος, τὴν ἔλλειψιν ἀντιθέτου γνώμης, τὴν προσφορὰν εὐκόλων καὶ ἀνηθίκων ἐκδουλεύσεων καὶ τὴν κολακείαν, ἀλλὰ καὶ ἡ συστηματικὴ ἀποφυγὴ πάσης συγκρούσεως καὶ πάσης μάχης. Καὶ ὅταν ἀκόμη ὁ βλάξ, ὑπὸ τὴν μορφὴν τοῦ ἐπιτηδείου ἢ τοῦ ἀπατεῶνος, ἐξαναγκασθῇ νὰ δώση μάχην, θὰ δώση αὐτὴν διὰ τῶν πνευματικῶς εὐκολοτέρων καὶ συνεπῶς τῶν ἀνηθικωτέρων «ὅπλων»: τοῦ ψεύδους, τῆς διαστροφῆς, τῆς ρᾳδιουργίας καὶ τῆς συκοφαντίας.
Ἐξ οὗ ἕπεται τὸ ἀκλόνητον δόγμα: καὶ ἡ ἀνηθικότης εἶναι ἀποκλειστικὸν προνόμιον τῶν βλακῶν!


Αναγνώστες

τα xxx ειροτερα βιντεακια


απο Sarin

Eργατικη Νομοθεσια

Ψαχτηρι γνωσεων

Ψαχτηρι γνωσεων
---------------------------------------------------

ΑΡΙΘΜΟΣΟΦΙΑ

ΑΡΙΘΜΟΣΟΦΙΑ
---------------------------------------------------

ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΕΙΕΣ

ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΕΙΕΣ
....................................................................

......................................................................

....................................................................

.....................................................................

----------------------------------------------------

Ελληνικά σε Αγγλικά

Ελληνικά σε Αγγλικά
---------------------------------------------------

Κατεβάστε Δωρεάν Ολόκληρα Βιβλία

Κατεβάστε Δωρεάν Ολόκληρα Βιβλία
.....................................................................

εδω για παιδικα και Γυμνασιου- Λυκειου

εδω για παιδικα και Γυμνασιου- Λυκειου
----------------------------------------------------

ΒΙΒΛΙΑ ΕΛΛΗΝΩΝ ΚΑΙ ΞΕΝΩΝ ΣΥΓΓΡΑΦΕΩΝ

ΒΙΒΛΙΑ ΕΛΛΗΝΩΝ ΚΑΙ ΞΕΝΩΝ ΣΥΓΓΡΑΦΕΩΝ
---------------------------------------------------

ΠΕΡΙΟΔΙΚΑ

ΠΕΡΙΟΔΙΚΑ
....................................................................

...................................................................

....................................................................

ΚΟΜΙΚΣ online

ΚΟΜΙΚΣ online
...................................................................

ΕΘΝΙΚΟ ΤΥΠΟΓΡΑΦΕΙΟ

ΕΘΝΙΚΟ ΤΥΠΟΓΡΑΦΕΙΟ
....................................................................

Για παιδια

παιδικά

επισης

ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ

Ενα παιχνιδι του συμβουλιου της Ευρωπης

Ενα παιχνιδι του συμβουλιου της Ευρωπης
....................................................................

παιχνίδι στίβου

παιχνίδι στίβου
....................................................................

Τα παιχνιδια των γονιων μας

Τα παιχνιδια των γονιων μας
----------------------------------------------------

το παλιατζιδικο των αναμνησεων

amusing planet

το λεξικό του σκεπτικιστή

Πρώτες βοήθειες - Tηλέφωνα έκτακτης ανάγκης - Χρήσιμα τηλέφωνα

Πώς κόβεται το τσιγάρο

Πώς κόβεται το τσιγάρο
-----------------------------------------------------

φυσικά καλλυντικά

φυσικά καλλυντικά
αλχημείες & ελιξίρια

Μαθηματα ξενης γλωσσας

Μαθηματα ξενης γλωσσας
...................................................................

-----------------------------------------------------

Μαθήματα ζωγραφικής

Μαθήματα πιάνου

ΟΝΕΙΡΟΚΡΙΤΗΣ

αξιοπροσεχτα

  • Είστε έτοιμοι να διασκεδάσετε, να απασχολήσετε δημιουργικά τα παιδιά και να απογειώσετε τις κατασκευές σας; Ε τότε χρειάζεστε αλατοζύμη – ένα ευέλικτο υλ...
    Πριν από 1 εβδομάδα
  • *Πράγματι.. έχω τόσα να σας πω.. από τα Χριστούγεννα μέχρι τώρα.. ε!! πια..ή θα με ξεχάσατε ή θα μου πείτε... ποια είσαι βρε κορίτσι μου; να ρωτήσω εκ...
    Πριν από 4 εβδομάδες
  • Υποκείμενο , Αντικείμενο , Υποκείμενο - Ρήμα – Αντικείμενο (1) , Υποκείμενο - Ρήμα – Αντικείμενο (2)
    Πριν από 1 χρόνια
  • Η εποχή της φράουλας – το χω ξαναπεί – είναι η καλύτερή μου! Γιατί μπορώ να ετοιμάσω ένα σωρό λιχουδιές με τις αγαπημένες φραουλίτσες. Λικέρ, μαρμελάδες, κέ...
    Πριν από 4 χρόνια
  • ΚΑΛΟΚΑΙΡΑΚΙ ΤΟΥ 2011 ΜΕΡΑ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΜΑΡΙΝΑΣ 17/7/2011 ΓΥΡΙΖΑΜΕ ΑΠ ΤΗ ΘΑΛΑΣΣΑ ΜΕ ΤΟΝ ΕΓΓΟΝΟ ΜΟΥ ΟΔΗΓΟΥΣΑ ΕΓΩ ΟΤΑΝ ΒΙΑΣΤΙΚΟΙ ΠΡΟΣΠΕΡΑΣΑΝ ΤΟ ΛΕΩΦΟΡΕΙΟ ΚΑΙ ΠΕΣ...
    Πριν από 6 χρόνια
  • Πριν από 9 χρόνια
  • Όσο υπάρχουν ακόμη άνθρωποι...άνθρωποι που πονούν τον τόπο, την παιδεία και τα παιδιά της χώρας μας, έχουμε δικαίωμα να ελπίζουμε! Αξιότιμε κύριε Μπάσμπα Σ...
    Πριν από 11 χρόνια

Γραφέας Πεζικού

Logos - Company Logos By Logo Design Guru