Το φανταστικό τρίτο χέρι

Μία 64χρονη γυναίκα ανέφερε στους γιατρούς του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου της Γενεύης την ύπαρξη ενός ασθενούς, λευκού και ημιδιάφανου τρίτου χεριού.

Μετά την εξέταση της υπόθεσης, ο νευρολόγος της γυναίκας, Δρ. Asaid Khateb, από το εργαστήριο πειραματικής νευροφυσιολογίας του νοσοκομείου, χαρακτήρισε αυτό το σπάνιο φαινόμενο ως πραγματικό και βάσιμο.

Όπως διαβεβαίωσαν οι γιατροί, το χέρι εμφανίστηκε λίγες μέρες μετά το εγκεφαλικό επεισόδιο που υπέστη η γυναίκα.

Η περίπτωση αυτή, που είναι γνωστή και ως σύνδρομο υπεράριθμων φανταστικών άκρων, έχει προβληματίσει πολύ τους επιστήμονες.

Η γυναίκα μπορεί να χρησιμοποιήσει το «φανταστικό» της άκρο για να ανακουφίσει πραγματικό κνησμό στο μάγουλό της, χωρίς όμως να μπορεί να διαπεράσει συμπαγή αντικείμενα.

Δεν αντιλαμβάνεται πάντα το άκρο αλλά μπορεί να το «ανακτήσει» όποτε χρειάζεται, σύμφωνα με τους ισχυρισμούς των γιατρών.

Πρόκειται για την πρώτη περίπτωση ανθρώπου, που γνωρίζουν οι γιατροί, που μπορεί να αισθάνεται, να βλέπει και να κινεί εκούσια ένα άκρο το οποίο στην πραγματικότητα δεν υπάρχει.

Τα ευρήματα δημοσιεύτηκαν στο επιστημονικό περιοδικό Annals of Neurology.

Εντοπισμός

Ο Khateb και οι συνεργάτες του εξέτασαν τον εγκέφαλο της ασθενούς με τη χρήση λειτουργικής απεικόνισης μαγνητικού συντονισμού, ένα εργαλείο που επιτρέπει στους γιατρούς να δουν εάν ο εγκέφαλος είναι πραγματικά διεγερμένος και να εντοπίσουν το ακριβές σημείο της διέγερσης. Στην προκειμένη περίπτωση, οι έρευνες έδειξαν πως η γυναίκα πραγματικά βίωνε αυτό που περιέγραφε.

Οι ερευνητές ζήτησαν από τη γυναίκα να κινήσει το δεξί της χέρι. Όπως ήταν αναμενόμενο, ο κινητικός φλοιός και οι περιοχές οπτικής επεξεργασίας στην αριστερή πλευρά του εγκεφάλου της κινητοποιήθηκαν.

Τα ίδια αποτελέσματα παρατηρήθηκαν -σε μικρότερο εύρος- όταν η γυναίκα απλά φαντάστηκε πως κινεί το δεξί της χέρι. Οι φανταστικές κινήσεις του παράλυτου αριστερού χεριού της προκάλεσαν την ίδια ακριβώς δραστηριότητα στον εγκέφαλό της, αλλά αυτή τη φορά στην δεξιά του πλευρά.

Όταν οι γιατροί της ζήτησαν να κινήσει το φανταστικό της χέρι, ο εγκέφαλος αντέδρασε σαν να υπήρχε πραγματικά χέρι και μπορούσε να το κινήσει. Επιπλέον, και ο οπτικός φλοιός της ασθενούς ενεργοποιήθηκε, δείχνοντας πως πραγματικά η γυναίκα έβλεπε το φανταστικό της άκρο.

Όταν της ζητήθηκε να ξύσει το μάγουλό της, οι περιοχές του εγκεφάλου που σχετίζονται με την αφή ενεργοποιήθηκαν.

Μυστήριο

Ο Khateb δήλωσε πως η ακριβής αιτία του φανταστικού άκρου παραμένει ένα μυστήριο. Το σύνδρομο των υπεράριθμων φανταστικών άκρων είναι σπάνιο. Υπάρχουν μόνο εννιά γνωστές περιπτώσεις ασθενών που μπορούσαν να αισθανθούν και να δουν το φανταστικό τους άκρο.

«Τα στοιχεία που έχουμε στη διάθεσή μας από τέτοιου είδους σύνδρομα, που προκλήθηκαν από εγκεφαλικά επεισόδια, δεν αφήνουν περιθώρια στο να σκεφτούμε πως πρόκειται για κακή προσαρμογή μεταξύ των καλά εδραιωμένων αισθητικο-κινητικών απεικονίσεων του ασθενούς και ενός ξαφνικά αποκλίνοντος τύπου επικοινωνίας μεταξύ του εγκεφάλου και τους παράλυτου άκρου,» σημειώνουν οι συγγραφείς της μελέτης.

Οι ίδιοι υποστηρίζουν πως μπορεί να αντιπροσωπεύει έναν χαμένο σύνδεσμο μεταξύ των κλασσικών φανταστικών άκρων και των φαινομένων όπως είναι οι επιθανάτιες εμπειρίες.

Το σύνδρομο των φανταστικών άκρων, γνωστό και ως σύνδρομο «Phantom Limb», παρουσιάζεται συνήθως σε ανθρώπους που υπέστησαν κάποιον ακρωτηριασμό – σχεδόν το 50 με 80% των ανθρώπων που έχουν ακρωτηριασμένο κάποιο από τα άκρα τους πάσχουν από το συγκεκριμένο σύνδρομο. Τις περισσότερες φορές είναι πολύ επίπονο, σύμφωνα με δημοσίευμα του επιστημονικού περιοδικού Clinical Journal of Pain το 1984.